بررسی سیر دگرگونی شخصیت‌های داستانی، در داستان‌های کوتاه فارسی بر اساس هرم سلسله‌مراتب نیازهای مازلو (با نگاهی به داستان‌های جمالزاده، چوبک، هدایت و خسروی)

هنر نویسندگی، مانند دیگر شاخه‌های هنر، گونه‌ای بازنمایی، بازسازی و بازپردازی جهان واقعی در دنیای داستان است؛ چنانکه به‌تعبیری می‌توان گفت، در هنر نویسندگی، نگاه هنرمند از پشت عدسی‌های نامرئی (مکتب‌های ادبی) به جهان می‌نگرد. پژوهش حاضر در پی اثبات این فرضیه، بر آن است تا به بررسی و مقایسۀ جایگاه شخصیت‌های داستانی (انسان) بخشی از آثار نویسندگان شاخص، در سبک‌های گوناگون، در هرم سلسله‌مراتب نیازهای مازلو بپردازد. برای این منظور، داستان‌های کوتاه محمدعلی جمالزاده در مجموعۀ «یکی بود یکی نبود»، داستان‌های کوتاه صادق چوبک، صادق هدایت و «دیوان سومنات» ابوتراب خسروی به عنوان نمایندگان نویسندگان مدرن ایرانی از ابتدا تا اکنون گزینش شدند. پس از بررسی نمونه‌های آماری، این نتیجه به دست آمد که شخصیت‌های داستان‌های رئالیستی جمالزاده، با توجه به شرایط اجتماعی روزگارش، بیشتر در مرحله نیازهای احترام و اغلب شخصیت‌های ناتورالیستی چوبک، در مرحله نیازهای فیزیولوژیکی (زیستی) و بیشتر از نوع نیازهای جنسی، مستقر بودند. بیشتر انسان‌های داستان‌های هدایت نیز در مرحلۀ نیاز به محبت (محبت d) قرار داشتند. این انسان‌ها اغلب دچار کمبود در محبت بودند. جامعۀ داستانی دیوان سومنات ابوتراب خسروی نیز انسان‌هایی را در خود پرورانیده بود که اغلب در مرحلۀ نیازهای ایمنی و عشق قرار داشتند. آنان پیوسته در جستجوی فردی بودند تا آرامش را در کنار او تجربه کنند.