خَلوت عالِم‌ساز یا جَلوت فرهیخته‌ساز (بررسی مولفه گمنامی یا هویت‌مندی در فرآیند عمومی‌سازی علم)

صاحبان علم در هر دوره‌ای از تاریخ بشریت، به دنبال آن بودند تا دستاوردهای خود را با مردم جامعه به اشتراک گذاشته و مسائل را به گوش آنان برسانند. در دوران سنتی این فرآیند از طریق ارتباطات خصوصی و رسانه‌هایی همچون کتاب و منبر (خطابه) صورت می‌پذیرفت؛ اما در دوران مدرن و پست‌مدرن، با پیدایش رسانه‌های آنالوگ و دیجیتال، فرآیند عمومی‌سازی علم، سرعت و وسعت بیشتری پیدا کرده و محدودیت‌های زمانی و مکانی خود را از دست داد. یکی از تفاوت‌های مهم این سه دوره را می‌توان در مقوله گمنامی عالِم سنتی و هویت‌مندی اندیشمند معاصر دانست. پژوهش حاضر به دنبال کشف علل این تفاوت است که از آن جمله می‌توان به تغییر ماهیت علم، تغییر ماهیت رسانه و همچنین تغییر هدف از عمومی‌سازی علم اشاره کرد. در دوران سنتی علم به مثابه کشف حقیقتی است که در عالم نفس‌الامر حضور داشته و از طریق فیضان الهی، به عقل و نفس بشری وارد می‌شود؛ اما در قرائت جدید علم برداشتی شخصی است که خود انسان سازنده آن خواهد بود. علاوه بر این در دوران سنتی، رسانه منبر به خودی خود توانایی خاصی نداشته و قِوام آن به توانایی خطیب در تهذب و جذب مخاطب است؛ اما در دوران معاصر به دلیل کارکرد برندسازی بالای رسانه‌ها، این صاحبان علم هستند که قِوام خود را به رسانه‌ها دانسته و به سراغ فراگیری تمام تکنیک‌های کسب شهرت می‌روند. مضاف بر این که در دوران سنتی هدف از عمومی‌سازی علم، هدایت بشر و نشان‌دادن راه صحیح زندگی به اوست؛ اما در دوران معاصر این هدف به کسب هویت و شهرت برای شخص منتشرکننده مبدل می‌گردد.