پایش و ارزیابی ویژگی‌های مکانی و زمانی خشکسالی در ایران با استفاده از سنجش از دور

این مطالعه به شناسایی و توصیف خشکسالی‌ با استفاده از شاخص‌های چندگانه مبتنی بر modis پرداخته بنابراین ویژگی‌های زمانی- مکانی شدت و فراوانی خشکسالی در کل کشور در بازه زمانی سال‌های 2001 تا 2021 با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده به صورت یک ماهه spi-1، سه ماهه spi-3 و یکساله spi-12، براساس مجموعه داده بارش chirps با قدرت تفکیک مکانی 5 کیلومتر، شاخص وضعیت پوشش گیاهی (vci)، شاخص وضعیت دما (tci) و شاخص سلامت پوشش گیاهی (vhi) مورد بررسی قرار گرفت. پراکندگی بارندگی در نواحی جنوب شرقی و نواحی مرکزی کشور کمتر از 200 میلی‌متر در سال است. بررسی نسبت کلاس‌های خشکسالی بر اساس شاخص tci نشان می‌دهد نسبت مساحت مناطقی که در سال 2020 و 2021 در کلاس خشکی شدید قرار دارند به ترتیب 36.7% و 43.2% بوده که حدود 7 درصد افزایش داشته است. مقایسه مساحت کلاس خشکسالی دو شاخص tci و vci نیز نشان می‌دهد که شاخص vci در سال 2020 و 2021 به میزان 3.7% و 5.1% سطح مناطقی که در کلاس خشکسالی شدید قرار دارند را بیشتر برآورد کرده است. همچنین شاخص vhi نشان می‌دهد 6 استان ناحیه جنوبی کشور، بین بازه زمانی سال‌های 2009 تا 2021 خشکسالی طولانی مدت را تجربه کرده‌اند.به طورکلی، بررسی های انجام شده نشان می دهد که خشکسالی در کشور در سا لهای اخیر در حال افزایش است و مناطقی در جنوب شرقی و مرکزی کشور بیشتر در معرض خطر قرار دارند. این امر نشانگر نیاز به اقدامات فوری در زمینه مدیریت منابع آبی، کشاورزی پایدار و اقتصاد سبز است. به طورکلی بررسی های انجام شده در این پژوهش می تواند به طور موثر توسط تصمیم گیرند گان مربوطه جهت مدیریت ریسک خشکسالی، تاب آوری، کشاورزی پایدار و سیاست گذاری مورداستفاده قرار گیرد.

monitoring and assessing spatial and temporal characteris tics of drought in iran using remote sensing

introduction drought is one of the mos t important and common weather-climatic disas ters thathave affected different countries around the world. since drought affects variousparts of countries, such as water resources, agriculture, indus try, the economy andhealth, it requires collective and international solutions. therefore, it seems necessaryto inves tigate this phenomenon in different parts of the world. drought modelingis an important issue in order to curb or reduce its effects, inform people about itsconsequences, and plan for the preservation of water resources and social andeconomic management.material and methodstudy areathe s tudied area is the entire country of iran, which is located between 25° and 40°north and 44° and 64° eas t. it covers an area of approximately 1,648,000 squarekilometers (kaboli et al., 2021). iran is the 17th larges t country in the world interms of area. one of the country’s mos t noticeable characteris tics is drought, whichtypically affects more than two thirds of it and is partly a result of the iranian plateau’slocation in the semi-arid tropical belt and surrounding mountains. the average annualtemperature in summer is 38 degrees celsius. the north and northwes t regions ofthe country usually experience temperatures below zero degrees in winter andhave humid weather almos t the res t of the year (shahabfar and eitzinger, 2013).according to domarton’s definitions, iran has super-arid, dry, and semi-arid regions.the slopes of the alborz and zagros mountain ranges are semi-arid (rahimi et al.,2013). a prolonged period of low rainfall and improper water management has causeddevas tating droughts in iran (jafari et al., 2020). the aim of this s tudy is to identifyand describe drought using multiple modis-based indicators. for this purpose, the temporal-spatial characteris tics of the intensity and frequency of drought in the entire country in theperiod from 2001 to 2021 using the s tandardized precipitation index to one-month spi-1, three-monthspi-3, and one-year spi-12, based on the chirps precipitation dataset with a spatial resolution of5 km, vegetation condition index (vci), temperature condition index (tci), and vegetation healthindex (vhi), were inves tigated based on specific classifications.