بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه استویا (stevia rebaudiana bertoni) در محیط های گلخانه و مزرعه

ایران با متوسط ریزش‌های آسمانی 220 میلیمتر در سال، در زمره مناطق خشک و نیمه خشک جهان طبقه بندی می‌شود که با بحران آب روبرو است. از آن جا که منابع آبی با کیفیت مطلوب برای آبیاری محصولات در جهان محدود است، لذا استفاده از روش های کمک کننده نظیر آبیاری تکمیلی (جهت تامین نیاز آبی گیاه در طول دوره رشد و افزایش عملکرد) امری ضروری است. گیاه استویا به عنوان گیاهی با اثرات دارویی و ضد دیابت، بومی منطقه کوهستانی آمامبی واقع در مرز برزیل و پاراگوئه است که در ایران در شیراز و اصفهان به صورت انبوه کشت می شود. گلیکوزیدهای دیترپنی موجود در این گیاه (عامل اصلی ایجاد طعم بسیار شیرین در عصاره های گیاه) تا 300 برابر شیرین تر از شکر می باشند که در صنایع دارویی و غذایی کاربرد دارند. در این پژوهش، آزمایشی به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی (بدون آبیاری تکمیلی، تک آبیاری در زمان گل دهی و دو آبیاری در زمان های گل دهی و دانه‌دهی) بر عملکرد محصول استویا در محیط گلخانه و مزرعه تحقیقاتی انجام شد. نتایج نشان داد آبیاری تکمیلی برای جلوگیری از کاهش عملکرد قند در محیط گلخانه و مزرعه تحقیقاتی به ترتیب حدود (18.7 و 18.1) و (20.7 و 21.4) برابر آبیاری در سال اول و دوم کشت می‌باشد. با توجه به این نتایج، آبیاری گیاه استویا با دو آبیاری تکمیلی در زمان گل دهی و دانه دهی برای افزایش عملکرد گیاه توصیه می‌شود.

the effect of supplementary irrigation on yield and water use efficiency of stevia (stevia rebaudiana bertoni) in greenhouse and farm investigation

introduction today, limited water resources are one of the most problems of agriculture in iran country. on the other hand, the growing population necessitates the production of more food. therefore, finding solutions to overcome water shortages in different regions has always been one of the studies and research priorities (khairabi et al., 2017). on the other hand, sweeteners among the important foods are used as a flavoring and sweetener in a wide range of food products. the most common sweetener that is widely used by humans to create the desired taste in a variety of foods is sugar. sugar is, one of the most important sources of energy in the human diet. it has a daily consumption and is relatively cheap compared to the amount of calories produced. sugar has always been considered and supported by governments as a strategic commodity (azarpour et al., 2017). according to different researches, there are many natural sweeteners to replace sucrose in food, and the side effects of artificial sweeteners, especially on the characteristics of the final product, have been significant. therefore, the use of natural sweeteners instead of sucrose has received special attention (alizadeh et al., 2014). stevia, as a plant with medicinal and anti diabetic effects, is native to the mountainous region of amoeba, located on the border of brazil and paraguay, which is widely cultivated in shiraz and isfahan in iran. this plant has medicinal and nutritional properties that contain sweet compounds and it contains (steviosides and ribadiosides) which are approximately 200 to 300 times sweeter than sucrose (hanson et al., 1993). stevia is used as a sweetener in the production of jams, drinks, juices, soft drinks and ice cream suitable for diabetics (raisi et al., 2014).because of water resources of suitable quality for irrigation of crops in our country are limited, the use of auxiliary methods, such as supplementary irrigation (to meet the water needs of the plant during the growing season and increase yield) is essential. in this study, research on stevia plant under different treatments such as: (without supplementary irrigation, single irrigation at flowering and two irrigations at flowering and seedling) and study of different treatments on stevia yield in both greenhouse and farm environment have been carried out.