پیدایش و تحول شخصیت اخلاقی انسان از منظر علامه طباطبایی(ره)

جستار حاضر درصدد بررسی دیدگاه علامه طباطبایی(ره) پیرامون پیدایش و تحول شخصیت اخلاقی انسان است؛روش پژوهش این است که مسائل مرتبط با شخصیت اخلاقی انسان از طریق فیش‌برداری از آثار علامه گردآوری و سپس با رویکرد عقلی-تحلیلی به تحلیل آن‌ها پرداختیم. سوال‌های پژوهش عبارتند از: 1) منشا پیدایش شخصیت اخلاقی از منظر علامه طباطبایی چیست؟ 2) عوامل درونی و بیرونی رشد و تحول شخصیت اخلاقی انسان از منظر ایشان کدامند؟ علامه در تفسیر المیزان، شاکله را به معنای خلق و خوی می‌داند . بنابراین با توجه به تحلیل‌های فلسفی علامه در بحث خلق و کیفیت ایجاد آن در افراد، خلق را یکی از منشاهای شخصیت اخلاقی نزد علامه دانست. علامه برای رشد و تحول شخصیت اخلاقی، عوامل درونی و بیرونی ذکر کرده است که عوامل درونی در سه ساحت شناختاری، عاطفی و عملکردی قرار می‌گیرند از دیدگاه علامه فطرت و طبیعت از عوامل درونی هستند اما مهم‌ترین عامل درونی از نظر ایشان اراده آزاد است. همچنین علامه به عوامل بیرونی که خارج از ذات او هستند و در اوضاع و جو زندگی او هستند مانند آداب و رسوم و عادت‌های تقلیدی و تاثیر جامعه و خانواده و .. اشاره می‌کند.

the origin and evolution of human moral character according to allameh tabatabaei

the present research seeks to examine the views of allameh tabatabaei on the origin and evolution of human moral character and draw the theoretical framework and the general structure of this theory based on his opinion. to do this, first, the issues related to the moral character of man and their answers were extracted from the works of allameh tabatabaei and were interpreted and analyzed with a rational-analytical approach. due to the importance of problem-oriented, this study addresses two main issues: 1) what is the origin of the emergence of moral character from the perspective of allameh tabatabaei? 2) what are the internal and external-environmental factors of the growth and evolution of human moral character from his point of view? in the interpretation of sharif al-mizan, allameh considers shakeleh as the meaning of temperament and considers it to be a set of psychological traits of a human being that emerges in his relationship with objects and persons. therefore, according to allameh’s philosophical analysis regarding temperament and the quality of its creation in individuals, he considered temperament as one of the sources of moral character. allameh has mentioned internal and external (environmental) factors for the growth and evolution of human moral character. internal factors are placed in three cognitive, emotional, and functional areas. from his point of view, essence and nature are internal factors, but the most important internal factor in his opinion is free will. moreover, allameh refers to external (environmental) factors, that are outside of man’s essence and are in the circumstances and atmosphere of his life, such as customs and traditions, imitation habits, and the influence of society, geographical environment, family, peers, and so on.