بررسی تطبیقی آموزه بداء و تفکر گشودگی در حل تعارض علم پیشین الهی و اختیار انسان

خداباوری گشوده جنبشی الهیاتی است که در اواخر قرن بیستم میلادی از دل سنّت اوَنجلیکال مسیحی سر برآورد و دغدغه ترسیم مدلی از فعل خداوند در عالم را داشت که بتواند براساس آن تعارض و ناسازگاری موجود در الهیات سنّتی، یعنی بین اراده آزاد/ اختیار بشر و علم پیشین و مطلق الهی را رفع کند. این تفکر که رویکردی نوین در عرصه الهیات و فلسفه دین به شمار می‌رود، دیدگاه‌هایی را مطرح کرده که هم به لحاظ فلسفی و هم به لحاظ الهیاتی و کلامی توجه و انتقاد بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده است. با نگاه به میراث گرانبهای اندیشه اسلامی و به خصوص شیعی می توان دریافت که آموزه بداء در حل مساله اختیار بشر و علم پیشین الهی می تواند موفق تر عمل کند. چرا که براساس خداباوری گشوده، بایستی از اطلاق علم الهی صرف نظر نمود، علاوه بر آنکه صفاتی همچون تغییرپذیری را به خداوند نسبت داد تا از اختیار بشر محافظت کرد در حالیکه با کمک آموزه بداء می توان هم اطلاق علم الهی را حفظ نمود و هم انسان را موجودی با اختیار مطلق دانست. در این پژوهش تلاش می گردد تا این برتری تبیین گردد.

a comparative study of bada’s doctrine and openness thinking in solving the conflict between divine foreknowledge and human free will

open theology is a theological movement that emerged from the heart of the evangelical christian tradition at the end of the 20th century and was concerned with drawing a model of god’s action in the world, based on which it could resolve the conflict and inconsistency in traditional theology, that is, between free will/human agency and god’s prior and absolute knowledge. this thinking, which is considered a new approach in the field of theology and philosophy of religion, has raised views that have attracted the attention and criticism of many thinkers, both philosophically and theologically. looking at the precious heritage of islamic and especially shiite thought, it can be seen that the doctrine of bada can be more successful in solving the problem of human free will and divine foreknowledge; because based on open theism, it is necessary to give up the application of divine knowledge, in addition to ascribing attributes such as changeability to god in order to protect human free will, while with the help of bada’s teaching, it is possible to maintain the application of divine knowledge and to consider man as a being with absolute free will. in this research, an attempt was made to explain this superiority.