اثربخشی شریعت بر طریقت قانونگذاری در کشورهای اسلامی(ایران و مصر) با رویکرد غایتگرایانه واجتهادی شورای نگهبان

هدف اصلی تحقیق، اثربخشی شریعت بر طریقت قانونگذاری در کشورهای ایران و مصر با رویکرد غایتگرایانه واجتهادی شورای نگهبان می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و داده‌ها از طریق تحلیل قوانین و فرآیندهای قانون‌گذاری در ایران و مصر جمع‌آوری شده‌اند. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که در هر دو کشور، شریعت اسلامی به‌عنوان منبع اصلی قانون‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما تفسیر غایت‌گرایانه و اجتهادی شریعت با چالش‌هایی مانند اختلاف در تفسیر مقاصد شریعت، تعارض با مقتضیات مدرن و مشکلات اجرایی مواجه است. در ایران، شورای نگهبان و در مصر، دار الافتاء و مجمع فقهی اسلامی این تفسیرها را انجام می‌دهند. همچنین، روندهای تفسیر متن‌گرایانه در برخی موارد به‌ویژه در تفسیر اصل 64 قانون اساسی ایران، به چالش‌های جدیدی منجر شده است. از این رو باید از تفسیر قانون اساسی بدون تعیین ضوابط دقیق و روشن و یا به اقتضای برخی از مصالح گذرا اجتناب نمود. اصل 2 قانون اساسی 2014 مصر نیز، محدودیت ورود اسلام به حیطه حکمرانی را مشخص کرده و تنها احکام قطعی اسلامی را برای تطبیق قوانین معتبر می‌داند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که برای تطبیق قوانین با موازین شرعی و نیازهای اجتماعی، ضروری است که نظارت شرعی شورای نگهبان به‌طور اجتهادی و با در نظر گرفتن قصدهای مولفان قانون اساسی و مصلحت‌های عمومی، انجام گیرد.

the effectiveness of sharia on legislative practices in islamic countries (iran and egypt) with a teleological and ijtihadi approach of the guardian council

the main objective of the research is to examine the impact of sharia on the legislative process in iran and egypt, with a teleological and ijtihad-based approach of the guardian council. the research method is descriptive-analytical, and the data have been collected through the analysis of laws and legislative processes in iran and egypt. the findings indicate that in both countries, islamic sharia is used as the primary source of legislation; however, the teleological and ijtihad-based interpretation of sharia faces challenges such as differences in the interpretation of sharia objectives, conflicts with modern requirements, and practical implementation issues. in iran, the guardian council performs these interpretations, while in egypt, the dar al-ifta and the islamic fiqh assembly do so. additionally, textualist interpretation trends have, in some cases, particularly in the interpretation of article 64 of the iranian constitution, led to new challenges. therefore, constitutional interpretation without clear and precise guidelines or based on transient interests should be avoided. article 2 of egypt’s 2014 constitution also outlines the limitation of islam’s role in governance, considering only definitive islamic rulings for the adaptation of valid laws. the results of the research suggest that for aligning laws with sharia principles and social needs, it is essential that the sharia oversight of the guardian council be conducted in an ijtihad-based manner, considering the intentions of the constitutional framers and public interests.