اساس دار شدن دولت ایران در خیالات ملکم خان قانونی

میرزا مَلکَم خان ناظم‌الدوله جزو نخستین ایرانیانی است که اساس‌دار شدن وطن خیال او را درربود. او به این آگاهی نو تشرف یافته بود که هیچ وطنی، در دوران مدرن، بدون تجهیز به قانون اساسی، اساس‌دار نخواهد شد. اساس و بنیان یک مملکت، به قول نویسندگان اعلامیه حقوق بشر و شهروند 1789 فرانسه، چیزی نبود جز تکه‌ای کاغذ که می‌بایست قدرت فائقه‌ی سلطان را از او بستاند و آن را قالبی نو بیاراید و چنان توزیع بخردانه بنماید که هرگز هوس خودسری ننماید. ملکم به درستی چنین می‌اندیشید که جز با قانونمدار شدن نظم کهنه و مشروطه شدن قدرت، ایران به آبادی نمی‌رسد. ملکم را می‌توان از پیشگامان دلسوز مکتب رفورمیسم در ایران دانست. روشنفکری که کارنامه‌ی او نه سفید بود نه یک‌سر سیاه. نام او در برخی از زد و بندهای مفسده‌برانگیز تاریخ ذکر شده و او را چنان نمایانده‌اند که گویی جز به نان نمی‌اندیشد، اما واقعیت آن است که ملکم مرد قانون، نظم مدرن و آگاهی نو بود. در تحقیق حاضر می‌کوشیم به این پرسش ساده پاسخ دهیم که آیا معرفت ملکم، به عنوان یکی از پیشگامان روشنفکری در ایران، با بنیادهای مشروطیت و قانون اساسی‌مداری سازگار است؟

malkam khan’s thoughts about establishing the iranian government

mirza malkam khan nazem-ud-dawlah is one of the first iranians who dreamed of establishing a constitution for his homeland. he had acquired this new awareness that no country will be founded in the modern era without having a constitution. the foundation of a country, according to the authors of the french declaration of the rights of man and of the citizen of 1789, was nothing but a piece of paper supposed to remove the supreme power of the sultan to make it a new format and broadcast it in a way that is never despotic. malkam rightly believed that iran will not be settled until the old order becomes legal and power is constitutionalized. malkam can be considered as one of the sympathetic pioneers of the school of reformism in iran. an intellectual whose career has been neither white nor black. his name has been mentioned in some of history’s corrupting conflicts and he has been portrayed as thinking only of bread, but the fact is malkam was a man of law, modern order and new consciousness. in the present research, we try to answer this simple question: is the knowledge of malkam, as one of the intellectual pioneers in iran, compatible with the foundations of constitutionalism and constitutional law?