همسان‌همسری و بازتعریف نقش زنان در تصمیم‌های اقتصادی خانواده: مطالعه‌ای در شهر اسلام‌آباد غرب

زمینه و هدف: در دهه‌های اخیر، به‌دنبال ارتقاء سطح سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی زنان و توانمندی بیشتر آنان در جامعه ایران، نقش‌آفرینی آنان در حوزه‌های مختلف زندگی خانوادگی و اجتماعی بیشتر شده است. افزایش نقش آفرینی زنان از جمله زمینه‌های عمده تغییرات اجتماعی خانواده ایرانی بوده است. به نظر می‌رسد میزان نقش‌آفرینی اقتصادی زنان در خانواده، تابعی از درجه اشتراک و همسانی زنان در شاخص‌‌های اجتماعی و اقتصادی با همسران خود می‌باشد. بطوری‌که زنانی که از موقعیت‌ها و منزلت‌های همانندی با همسران‌شان برخوردارند، از قدرت و استقلال تصمیم‌گیری بیشتری نیز برخوردارند. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش همسان‌همسری در تبیین تفاوت‌های مربوط به تصمیم‌های اقتصادی زنان در خانواده در شهر اسلام‌آباد غرب بوده است. روش و داده‌ها: روش پژوهش کمی و جامعه‌ آماری زنان دارای همسر شهرستان اسلام‌آباد غرب در سال 1401 بوده که 377 نفر به شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند و مورد پیمایش قرار گرفتند. یافته‌ها: میانگین شاخص تصمیم‌گیری در حوزه‌های مختلف اقتصادی  اقتصادی توسط زنان در خانواده 05/3 از 5 بوده است. میانگین تصمیم‌گیری زنان در خرید مواد غذایی، تحصیل فرزندان، خرید پوشاک و لوازم خانگی بیشتر از بقیه موارد بوده است. همسان‌همسری در تحصیلات، پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده زن و همسر، تعداد اعضای خانواده زن و همسر و رتبه‌ تولّد زن و همسر بیشتر بوده است. میانگین تصمیم‌گیری اقتصادی زنان در وضعیّت همسان‌همسری و عدم همسان‌همسری به نفع زنان، بیشتر از وضعیّت عدم همسان‌همسری به نفع مردان بوده است. بحث و نتیجه‌گیری: برمبنای یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که همسان‌همسری عینی یعنی همانندی زن و شوهر در سن، تحصیلات، درآمد، اشتغال و ... بیشتر شده است و این امر، باعث تغییر در تصمیم‌های مهم خانواده از جمله تصمیم‌های اقتصادی شده است که قبلاً کاملاً مردانه فرض می‌شد. پیام اصلی: با وجود نابرابری جنسیّتی در خانواده و جامعه و همچنین مشارکت اقتصادی کمتر زنان در مقایسه با مردان، نقش زنان در تصمیم‌های اقتصادی خانواده به دلیل همسان‌همسری بیشتر شده است. بنابراین، همسان همسری یکی از مکانیسم‌های تغییر در الگوهای سنتی خانواده و بتدریج تغییرات جامعه خواهد بود.

homogamy and redefining economic role of women in family: a study in eslamabad-e gharb city, iran

background and aim: in recent decades, the enhancement of women’s economic and social capital has led to their increased empowerment within iranian society and familial life. this change in women’s roles represents a significant domain of social change within the iranian family. a woman’s economic role in the family seems to correlate with the level of similarity in social and economic status with her husband, and women who hold similar positions and status to their husbands exhibit greater power and independence in decision-making. this research aimed to examine the influence of homogamy on the economic decision-making disparities among women in families in the city of eslamabad-e gharb, kermanshah province, iran. methods and data: using quantitative research approach, the study surveyed a statistical population of married women in islamabad-gharb city in the year 2022. a total of 377 participants were selected through a cluster sampling technique. findings: the average decision-making score for women in various economic domains within the family was 3.05 out of 5. women exhibited higher decision-making scores particularly in purchasing food, children’s education, clothing, and household appliances. a higher degree of homogamy was observed in educational backgrounds, as well as in the economic and social foundations of both the wife’s and husband’s families. additionally, the number of family members and the birth order of both spouses were influential factors. notably, women in homogamous marriages demonstrated a greater average in economic decision-making compared to those in non-homogamous unions. conclusion: objective homogamy, defined as the similarity between husband and wife in age, education, income, employment, etc., has increased. this rise has led to shifts in key family decisions, including those related to economics, which were traditionally considered the sole domain of men. key message: despite persistent gender inequality in family and societal structures, and lower economic participation of women relative to men, women’s influence on family economic decisions has grown due to homogamy. consequently, homogamy may serve as a mechanism for altering traditional family structures and facilitating broader societal change.