فرصت‌ها و آسیب‌های آموزش مجازی برای دانش‌آموزان در دوران اپیدمی کووید-19

زمینه و هدف: حدود چهار سال  از همه‌گیری ویروس کرونا می‌گذرد. در پی شیوع این بیماری مهلک در ایران و به‌دنبال آن تعطیلی مراکز آموزشی، شیوه آموزش در کشور با استفاده از فضای مجازی، دگرگون شد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای آموزشی-تربیتی «آموزش و پرورش» در فضای مجازی در دوران کرونا به انجام رسیده است. روش و داده‌ها: روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و براساس نظریّه‌زمینه‌ای است که از مصاحبه‌نیمه‌ساختاریافته، به‌عنوان ابزار گردآوری داده‌ها استفاده شد. جامعه‌هدف تحقیق شامل دو مدرسه‌مقطع متوسطه اوّل شهرستان قدس استان تهران است. گردآوری اطّلاعات از نمونه‌های تحقیق به صورت نمونه‌گیری غیراحتمالی (هدفمند) تا جایی ادامه پیدا نمود که اشباع نظری محقّق شد. یافته‌ها: می‌توان از «نبود زیرساخت‌های مجازی برای تقویت آموزش مجازی»، «کمبود نظارت بر دانش‌آموز در کلاس مجازی»، «نابرابری بین دانش‌آموزان»، «افت تحصیلی»، «فقدان احساس امنیّت روانی»، «ازبین‌رفتن انگیزه» و «رواج احساس افسردگی و اجتماع‌گریزی» به‌عنوان آسیب‌ها و در مقابل از «افزایش سواد رسانه‌ای»، «آشنایی فرهنگی در سطح جهانی» و « استفاده‌گسترده‌آموزش مجازی برای نهاد آموزش و پرورش» به‌عنوان فرصت‌های آموزش مجازی یاد کرد. بحث و نتیجه‌گیری: بر پایه‌نتایج، عوامل فردی، خانوادگی، نهاد آموزش و پرورش و ساختارهای موجود به‌صورت مشترک بر تجربه زیسته‌دانش‌آموزان از تحصیل در فضای مجازی تاثیرگذار بودند و فضای مجازی 7  نوع آسیب و 3  نوع فرصت آموزشی-تربیتی را در مدّت مجازی‌شدن آموزش در پی داشته است؛ هرچند همه‌گیری کرونا از یک طرف باعث افزایش مهارت و تجربه آموزشی کلیّه‌ذی‌نفعان شده، امّا از طرفی دیگر آسیب‌های جسمانی، روانی، افت تحصیلی و فرسودگی شغلی را به بار آورده است. توصیه سیاستی پژوهش، شناخت نقاط قوت آموزش مجازی و کاهش نقاط ضعف آن در جهت تقویت عدالت آموزشی در کشور است. 

benefits and barriers of the e-learning experience for students during the covid-19 pandemic

background and aim: nearly four years elapsed since the onset of the covid-19 pandemic. following the pandemicoutbreak in iran and the consequent closure of educational institutions, a shift to virtual learning was adoptednationwide. this study examines the dual nature of the educational system's shift to virtual space, analyzing both theopportunities and challenges presented during the pandemic.methods and data: this study employed a qualitative approach, based on the grounded theory, and used semistructuredinterviews for data collection. the targeted population of the research included two junior high schoolswithin qods township, tehran province. data gathering proceeded through purposive sampling and continued untiltheoretical saturation was achieved.findings: the study revealed several challenges to virtual education, including 'inadequate virtual infrastructure','insufficient student supervision in virtual classrooms', 'student disparities', 'academic underachievement', 'psychologicalinsecurity', 'diminished student motivation', and 'rising instances of depression and social isolation'. conversely, theresearch identified key opportunities such as 'enhanced media literacy', 'global cultural exposure', and 'the extensiveadoption of virtual learning by educational institutions'.conclusion: the findings suggest that while the covid-19 pandemic has increased the educational skills andexperiences of all beneficiaries, it has simultaneously led to physical and psychological harm, educational failure, andprofessional exhaustion. the primary policy recommendation is to acknowledge and promote the advantages of virtualeducation, while reducing its weaknesses to enhance educational justice within the country.