تحول مفهوم مسئولیت‌پذیری از دوره‌ نوجوانی تا بزرگسالی در حال پیدایش: با نگاهی به سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده

مقدّمه و هدف: تعریف و درک مفهوم مسئولیت‌پذیری در طول دوران زندگی هر فرد، تحوّلات زیادی را پشت سر گذاشته و به میزانی تحت تاثیر تربیت والدین قرار دارد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات در تعریف و درک مفهوم مسئولیت‌پذیری در دوره‌های سنّی مختلف، با در نظر گرفتن سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده، انجام شده است. روش‌ و داده‌ها: طرح این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آن، زنان و مردان 12 تا 75 ساله یزدی بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی متناسب با گروه‌های سنّی انتخاب شده و پرسشنامه‌ سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده و پرسشنامه‌ باز پاسخ، مفهوم مسئولیت‌پذیری را تکمیل کردند. یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی پاسخ‌های پرسشنامه‌ باز پاسخ، بیانگر تعریف مسئولیت‌پذیری در قالب طبقه‌های مفهومی مبتنی بر وظیفه‌شناسی، امانتداری، قانونمندی، پیشرفت‌گرایی، سازمان‌یافتگی و خودمدیریتی بود. تحلیل داده‌های پژوهش در هر یک از طبقه‌های تعریفی با آزمون خی‌دو، نشان داد در مولفه‌های یادشده بین گروه‌های سنّی مختلف تفاوت معنی‌دار وجود دارد. همچنین در تاکید بر مولفه‌های سازمان‌یافتگی و خودمدیریتی بین افراد متاثر از سبک‌های فرزندپروری مختلف، تفاوت معنادار وجود داشت. افراد با والدین آسان‌گیر در تعریف این مفهوم بیشترین تاکید را بر سازمان‌یافتگی و افراد با والدین سخت‌گیر بیشترین تاکید را بر خودمدیریتی داشتند. بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد که بررسی‌های بیشتر بر روی گروه‌های سنّی گسترده‌تر به خصوص کودکان، با استفاده از ابزار منعطف‌تری مانند مصاحبه در طرح‌های طولی منسجم، می‌توانند چشم‌انداز بهتری از تغییرات تحوّلی مفهوم مسئولیت‌پذیری در طول زمان به دست دهد.

the development of the concept of responsibility from adolescence to emerging adulthood: considering the relationship with perceived parenting styles

background and aim: the definition and understanding of the concept of responsibility constantly experiences changes duringone`s life and is almost influenced by parenting. this study aimed to investigate how the definition and understanding ofresponsibility change at different ages, considering the perceived parenting styles. method and data: the study used a descriptive-correlational design. the sample consisted of 381 males and females aged 12 to 75 years living in yazd who were selected by random sampling methods according to their age groups. they completed the perceivedparenting styles questionnaire and an open-response questionnaire about the concept of responsibility.findings: the findings of the open-response questionnaire revealed six conceptual categories for defining responsibility:conscientiousness, trustworthiness, law-abiding, progressivism, organization and self-management. analysis of the data in eachcategory with the chi square test showed that there was a significant difference between different age groups in the categories. therewas also a significant difference between individuals who perceived different parenting styles in the emphasis on organization andself-management categories. participants with easy-going parents had the most emphasis on organization and those with authoritativeparents had the most emphasis on self-management in defining responsibility.discussion and conclusion: the results showed that parenting styles are important determinants of the development of responsibilityfrom adolescence to emerging adulthood. further studies on different age ranges, especially children, using interviews in longitudinal designs, can provide a better perspective of the developmental changes in this concept.