تحلیل و ارزیابی توزیع فضایی ایستگاه های اتوبوس شهری با استفاده از مدل تحلیل شبکه: مطالعه موردی منطقه 4 کلانشهر تبریز

توسعه و گسترش شهرنشینی و به دنبال آن افزایش تقاضای سفر در سال‌های اخیر، شهرها را با مشکلاتی نظیر ترافیک، کمبود پارکینگ‌های مناسب و کافی، مسائل زیست محیطی و غیره مواجه ساخته است. در عین حال، حمل و نقل عمومی، بویژه اتوبوسرانی در توسعه عملکردهای شهری از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین پرداختن به ابعاد مختلف این سیستم، برای افزایش راندمان آن، گامی در جهت حل مشکلات مذکور خواهد بود. ایستگاه‌های اتوبوسرانی یکی از اجزای مهم این سامانه به شمار می آیند و در صورتیکه در مکان‌های مناسب استقرار یابند باعث افزایش کارایی و عملکرد این سامانه خواهد بود. لذا در این پژوهش سعی گردید تا پارامترهای تاثیرگذار در مکانیابی و توزیع ایستگاه‌های اتوبوس شهری شناسایی شده و بر اساس آن، توزیع فضائی ایستگاه‌های اتوبوس مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. جهت نیل به این هدف، با بهره گیری از توابع تحلیلی مختلف در محیط gis و با استفاده از مدل ahp مکان استقرار ایستگاه‌های اتوبوس منطقه 4 تبریز براساس معیارهای انتخابی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان می‌دهد که ایستگاه‌های اتوبوس، محدوده منطقه 4 تبریز را بصورت کامل پوشش نمی‌دهند و فاصله استاندارد آنها نیز از همدیگر نیز رعایت نشده است. اما در حالت کلی نقشه نهایی حاصل از مدلahp الگوی مطلوب توزیع مکانی ایستگاه‌های اتوبوس را نشان می‌دهد.نتایج حاصل از تحلیل و ارزیابی میزان دسترسی محلات مسکونی به ایستگاههای اتوبوس نشان داد از میان محلات محدوه شهرداری منطقه 4 تبریز دسترسی محلات یکه دکان، چوسدوزان 2، امیرقیز، آخونی 1 ، خیام، دامپزشکی، شهید بهشتی، عموزین الدین 1 و قره آغاج 1به ایستگاه های اتوبوس مطلوب نیست. در حالت کلی ارزیابی میزان دسترسی به ایستگاه های اتوبوس که براساس زیر معیارهای فاصله از مراکز تولید و جذب سفر و با استفاده از مدل ahp حاصل گردید نشان داد که نزدیک به 70 درصد ایستگاه های اتوبوس این محدوده در شرایط مطلوب دسترسی قرار دارند.

analysis and evaluation of the spatial distribution of urban bus stations whit using the network analysis model: a case study of district 4 of tabriz metropolis

the development and expansion of urbanization and the subsequent increase in travel demand in recent years have made cities face problems such as traffic, lack of suitable and sufficient parking spaces, environmental issues, etc. at the same time, public transportation, especially bus system, is of particular importance in the development of urban functions. therefore, addressing the various aspects of this system to increase its efficiency will be a step towards solving the mentioned problems. the stations of the bus system are one of the important components of this system and if they are established in suitable places, it will increase the efficiency and performance of this system. therefore, in this research, we tried to identify the effective parameters in the location and distribution of urban bus stations, and based on that, the spatial distribution of bus stations was analyzed and evaluated. in order to achieve this goal, by using different analytical functions in the gis environment and using the ahp model, the location of the bus stations in the zoom 4 of tabriz was analyzed and evaluated based on the selected criteria the results show that the bus stations do not fully cover the area of tabriz 4 and their standard distance from each other is not respected. but in general, the final map obtained from the ahp model shows the desired pattern of the spatial distribution of bus stations.