رهیافت‌های مشارکتی؛ افزایش تعامل مراکز آموزشی و تحقیقاتی با بخش کشاورزی

در ایران موضوع مشارکت نظام‌مند کشاورزان در زمینه پژوهش در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و بدیهی است که ما راهی طولانی را برای اصلاح فعالیت های پژوهشی در پیش رو داریم. زمانی که در تحقیقات کشاورزی، خود کشاورزان دخالت داده شوند، کشاورزان بیشتر به نتیجه تحقیقات اعتقاد خواهند داشت؛ نسبت به حالتی که به دور از چشم کشاورزان، تحقیقاتی انجام شود و به صورت عامرانه نتایج به کشاورزان تحمیل شود. در روش متداول انتقال یافته‌های تحقیقات کشاورزی به صورت عرضه محور است ولی چنانچه با دخالت خود کشاورزان و با شرایط و امکانات آنها تحقیقات انجام شود، انتقال یافته‌ها به صورت تقاضا محور خواهد بود و خود کشاورز درخواست می‌کند و تمایل دارد که روش قبلی را کنار گذاشته و از روش جدیدتر که نسبت به روش قبلی موفق‌تر بوده استفاده نماید. نتایج نشان داده است که چنانچه تخصص محققین بخش کشاورزی در کنار دانش بومی کشاورزان قرار گیرد، نتایج ارزشمندتری حاصل خواهد شد که بیشتر برای کشاورزان کاربردی خواهد بود. نادیده گرفتن کشاورز و دانش بومی آن باعث می‌شود که بخش ترویج کشاورزی هم تاثیرگذاری قابل قبولی در انتقال یافته‌ها نداشته باشد. در این تحقیق از 14 کشاورز منطقه سرپل ذهاب درخواست گردید جهت گزینش بهترین ژنوتیپ‌های گندم درورم کشت شده، از نظر آنها، نمرات 1 تا 5 را به هر ژنوتیپ اختصاص دهند. در پایان میانگین رتبه‌دهی کشاورزان محاسبه گردید و همبستگی آنها با عملکرد و برخی صفات مرفولوژیک به دست آمد. میانگین رتبه‌های کشاورزان نشان داد که ژنوتیپ‌های 5، 6 و 25 بیشترین رتبه را کسب نمودند که نشان دهنده علاقه کشاورزان به صفاتی غیر از عملکرد است. همچنین در این مقاله سعی شده که پژوهش‌های مشارکتی، محور بحث قرار گیرد. پس از نقدی گذرا درباره تحقیقات متداول، سعی شده است که بحث بیشتر در زمینه تحقیقات مشارکتی و رهیافت های مهم آن در بخش دنبال گردد. همچنین در این مقاله تاثیر تحقیقات مشارکتی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در بخش‌های به‌نژادی، به‌زراعی، باغبانی، آبیاری، خاکشناسی و تغذیه دام در توسعه بخش کشاورزی بحث شده است.

participatory approaches, increasing the interaction of educational and research centers with the agricultural sector

in iran, the issue of systematic participation of farmers in the field of research is in its initial stages, and it is obvious that we have a long way to improve research activities. when farmers themselves are involved in agricultural research, farmers will believe in the results of the research more; compared to the situation where research is conducted away from the eyes of the farmers and the results are imposed on the farmers. in the conventional method, the transmission of agricultural research findings is supply-oriented, but if the research is conducted with the participation of farmers themselves and with their conditions and facilities, the transmission of findings will be demand-oriented, and the farmer himself requests and tends to abandon the previous method and use a newer method that is more successful than the previous method. the results have shown that if the expertise of the researchers in the agricultural sector is combined with the local knowledge of the farmers, more valuable results will be obtained, which will be more useful for the farmers. ignoring the farmer and his indigenous knowledge makes the agricultural extension department not have an acceptable impact on the transfer of findings. in this research, 14 farmers of sarpol zahab region were asked to select the best genotypes of cultivated durum wheat in their opinion, to assign grades 1 to 5 to each genotype. in the end, the average ranking of farmers was calculated and their correlation with yield and some morphological traits was obtained. the average ratings of farmers showed that genotypes 5, 6, and 25 got the highest ratings, which shows that farmers are interested in traits other than yield. also, in this article, participatory researches have been tried to be the focus of the discussion. after a brief review of conventional research, it has been tried to discuss more about participatory research and its important approaches in the section. also, in this article, the impact of participatory research of universities and research centers in the fields of breeding, agriculture, horticulture, irrigation, soil science and animal nutrition in the development of the agricultural sector is discussed.