تاثیر استخراج شن و ماسه بر رفتار هیدرولیکی دبی رودخانه

مدیریت حوزه‌های آبخیز بدون توجه به نقش بهره‌برداران دولتی و محلی، سیاست‌های حفظ منابع آب و خاک را با ناکامی مواجه می نماید و در درازمدت آثار و تبعات منفی زیادی بر جای خواهد گذاشت. با توجه به اینکه اکثر جوامع انسانی در کنار رودخانه ها و مناطق حاصلخیز زندگی می کنند، استخراج شن و ماسه و بهره برداری از این مناطق روز به روز در حال افزایش است. با برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه، رودخانه به سمت رسوبگذاری و فرسایش پیش می‌رود و تعادل رسوب ورودی و خروجی بهم می‌خورد. همین امر سبب تغییر در دانه بندی رسوبات بستر، شیب تعادلی، تغییر سطح آب، تغییر رژیم رودخانه، تخریب سازه های مهندسی، آبرفتی شدن ماسه‌های ازبین رفته و مشکلات اجتماعی و امنیتی می شود. در این تحقیق با استفاده از تکنیک gis و مدل هیدرولیکی hec-ras و با کمک افزونه hec-georas که پل ارتباطی بین مدل هیدرولیکی hec-ras و arc gis است، اقدام به بررسی اثرات برداشت بی رویه شن و ماسه بر ویژگی های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی رودخانه پرداخته شده است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که با برداشت عمقی یک الی دو متر از بستر رودخانه، سطح مقطع یک درصد افزایش و سرعت نیز یک درصد کاهش می یابد که این امر باعث افزایش رسوب گذاری و مشکلاتی اعم از بهم خوردن رژیم جریان و سیلابی شدن دبی هیدروگراف در رودخانه، خسارات مالی و جانی ، اثرات منفی زیست محیطی مانند تخریب جوامع گیاهی، جانوری و مرگ آبزیان، آلودگی آب و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برجای می گذارد.