تاثیر تاریخ ترجمه متون فارسی بر فرهنگ فرانسه در قرون هجدهم و نوزدهم

آشنایی فرانسویان با فرهنگ و ادب ایرانی در مقایسه با شناخت فرهنگ یونانی و لاتین دیر صورت گرفت. تاریخ زبان فرانسه را باید از تاریخ ادبیات فرانسه جدا کرد. زبان فرانسه کم‌کم از قرن پنجم میلادی بعد از استقلال از امپراتوری روم شکل گرفت، حال آنکه تاریخ ادبیات فرانسه از قرن دوازدهم با جنگ‌های صلیبی و اولین‌بار با ادبیات حماسی خودنمایی کرد.کشیشان مسیحی فرانسوی، که در به‌وجود آوردن زبان فرانسه و ادبیات فرانسه نقش به‌سزایی داشتند، با نام زرتشت از طریق ترجمه کتاب‌های تاریخی یونانی و لاتین آشنا بودند. اما بیشتر، از طریق تورات و انجیل، ایران باستان را نجات‌دهنده یهودیان و بعداً عیسی مسیح می‌دانستند. در طول جنگ‌های صلیبی ایران همواره چون کشوری عربی شناخته می‌شد. با رفت‌وآمد کشیشان مسیحی در دوران مغول و تاثیر مسیحیان در دربار نام ایران بالا گرفت. اما ارایه ترجمه‌های تاثیرگذار را باید از دوران صفویه به بعد و در نتیجه اقامت‌های طولانی آنان در ایران و فراگیری زبان فارسی دانست.اینجا به دو مقطع زمانی مهم برای شهرت نام ایران باید توجه کرد: قرن هجدهم که در آثار این دوره، دست‌مایه‌هایی تحت تاثیر ترجمه متون فارسی، و نیز آثار اقتباسی و تقلیدی دیده می‌شود. این ترجمه‌ها از رنسـانس تا آخر قرن هفدهم بیشتر به‌دست فرستندگان دربار، به‌خصوص مبلّغان مسیحی، صورت گرفته بود و به ‌شکل لغت‌نامه‌های تحلیلی، رمان‌های شرقی، موضوعات نمایشنامه‌ای، حکایت و افسانه بود. همچنین خاطراتی از سیّاحان پروتستان فرانسوی در دست بود که دید انتقادی‌شان، به‌دلیل در اقلیت قرار داشتن، گشایشی بود بر نقد رژیم‌های استبدادی در اروپا، نقد کشیشان مسیحی و نیز روش‌های تعلیم و تربیت در قرن هجدهم. این منابع بر آثار متفکّرانی چون مونتسکیو، ولتر، آنکتیل دوپرون و نویسندگان دایره‌المعارف مانند دیدرو که دوران بحران تفکّر انقلاب کبیر فرانسه را رقم زدند، تاثیر به‌سزایی بر جای گذاشت. گرچه ترجمه‌ها افلاطونی، فرامتنی و قوم‌مدار بودند و به‌دلیل عدم تسلط بر زبان فارسی کاستی‌هایی داشتند، چنان تاثیری بر تفکّر جامعه فرانسه گذاشتند که تاسیس رشته بااهمّیتی به‌نام شرق‌شناسی در قرن نوزدهم پیامد این تاثیر بود. مقطع زمانی دوّم، قرن نوزدهم است که در خلال آن، ترجمه آثار فارسی نظام‌مندتر شد و به‌قلم فرستاده‌های سیاسی آموزش‌دیده صورت گرفت. تاثیر این ترجمه‌ها نه تنها در بخش سیاسی بلکه در بخش ادبی نیز مشاهده می‌شود. آثار شاعرانی چون سعدی و حافظ بر مکتب رمانتیسم به‌خصوص آثار ویکتور هوگو، و بر مکاتب ادبی دیگر چون سمبولیسم‌‌ و سورریالیسم بسیار تاثیرگذار بود. در بخش مردم‌شناسی، گوبینو تحت تاثیر نژاد آریایی بحث‌ها و تبادل‌نظرهای زیادی برانگیخت که منجر به آرمان‌های نژادپرستانه در قرن بیستم شد