ساخت دستوری اضافه (وابسته‌های پسین/ گروه‌های اسمی)در مثنوی مولانا

دستوردانی در فهم و تفسیر متون نقش برجسته‌ای دارد. هدف این مقاله، شناخت «اضافه» در مثنوی و تحلیل آن از منظر دستور تاریخی است تا سبک‌وسیاق مولانا و وجه تمایز کاربرد آن در مثنوی از آثار دیگر مشخص شود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی از نوع مطالعۀ موردی است. جامعۀ هدف شش دفتر مثنوی است و داده ‌ها به روش کتابخانه‌ ای گردآوری شده است. در تجزیه و تحلیل یافته ‌ها، کاربرد اضافه و نقش‌ نمای آن و شکل ‌های اضافه در جمله‌های مثنوی معین شده، ارتباط‌ های گوناگون مضاف و مضاف‌الیه با واژگان و ترکیبات خاص، نشاندار و دلخواه مولانا روشن شده، و درنهایت، چگونگی فک و وصل اضافه و الگوهای گروه اسمی تعیین شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش بزرگی از گیرایی و جذابیت مثنوی به‌دلیل الگوهای زبانی مورد استفاده مولانا است که زادۀ وزن و آهنگ مثنوی نیست، بلکه باید آن را در مطالعات دقیق و «جزئی‌نگرانۀ» ساخت دستوری و الگوهای صرفی و نحوی آن جست‌و‌جو کرد.

genitive case (postmodifiers/noun phrases) construction in rumi’s masnavi

knowledge of grammar plays a significant role in understanding and interpreting texts. this article aims to explore the “genitive case” in masnavi and analyze it from a historical syntax perspective to elucidate rumi’s style and the distinctive usage of this construction in masnavi compared to other works. the research method used is descriptive-analytical based on a case study. the corpus of the study comprised the six volumes of masnavi, and data were collected through library research. in the analysis of the findings, the usage of the genitive case, its marker, and its specific forms in masnavi sentences were determined. the various relationships between the head and its modifier with specific lexical items and combinations marked and desired by rumi were clarified. ultimately, the detachment and attachment of the genitive case and noun phrases were determined. the findings showed that a large part of masnavi’s appeal and charm is due to the linguistic patterns used by rumi, which is not the result of the rhythm and tone of masnavi. still, it should be searched for in meticulous and “detail-oriented” studies of grammatical construction and its morphological and syntactic patterns.