تحلیل داستان «زن زیادی» از جلال آل‌احمد با استفاده از نظریه شالوده‌شکنی ژاک دریدا

داستان «زن زیادی» یکی از نُه داستان کوتاه از مجموعه داستانی با همین نام است که اولین‌بار در زمان حیات جلال آل‌احمد، نویسنده‌ی معاصر، در سال 1331 به چاپ رسیده است. محور تمام داستان‌های این مجموعه زنان هستند و نویسنده با نگاهی نقادانه مصائب و مشکلات آنها را نشان داده است. این مقاله به بررسی داستان «زن زیادی» از دیدگاه نقد شالوده‌شکنانه می‌پردازد. اساس نقد شالوده‌شکنانه یافتن تقابل‌‏های دوتایی و پنهان در متن است؛ زیرا با کشف این تقابل‏‌ها می‌توان به لایه‌های پنهان درون متن پی برد. به‌اعتقاد دریدا، تقابل‏های درون‌متنی، سلسله‌مراتبی و پلکانی است و جزئی بر جزئی دیگر برتری داده می‌شود، اما با بررسی متن درنهایت مشخص می‌شود که هیچ‌یک از تقابل‏‌ها بر دیگری برتری ندارند و درواقع مکمل یکدیگرند. نقد شالوده‌شکنانه بر بررسی پیش‌فرض‌های پذیرفته‌شده، و واسازی و آشکارسازی تناقض‌های متنی استوار است و هرچه را مخاطب باید بداند در خود متن جست‌وجو می‏‌کند. تقابل در داستان «زن زیادی» در ظاهر برپایه تضاد بین انسان و انسان، مرد/زن، و در باطن بین انسان و باورها و سنّت‌های نادرست فرهنگی و اجتماعی است. پس از بررسی تقابل‏‌های دوتایی در متن و شناسایی نیروهای متخاصم در آن، معلوم می‌‏شود که برخلاف آنچه از ظاهر متن و در خوانش اولیه به‌دست می‏‌آید،‏ قطب برتر در متن و مدلول استعلایی که چالش درونی متن نیز براساس آن شکل گرفته است مرد ستمکار در مقابل زن ستمدیده نیست، بلکه مرد و زن هریک به‌گونه‌ای اسیر و مقهور باورهای نادرست و تحمیلی جامعه‌ی زمانِ خود هستند و دو تقابل درکنار یکدیگر و همسو با هم داستان را پیش می‏‌برند. 

the analysis of jalal al-e-ahmad’s zan-e ziadi story based on jacques derrida’s deconstruction theory

the story “zan-e ziadi” is one of the nine short stories in a collection of the same name, which was first published in 1952 during the lifetime of the contemporary writer, jalal al-e ahmad. the central theme of all the stories in this collection is women, and the author has depicted their sorrows and problems from a critical perspective. this article examines “zan-e ziadi” from the perspective of deconstructive criticism. deconstructive criticism, also known as deconstruction or constructionism, was developed based on the theory of the french philosopher and theorist jacques derrida (1930-2004). this term was first used in philosophy and then in literary criticism. the basis of deconstructive criticism is to find hidden binary and contradictions within the text, as by uncovering these binaries, one can discover the hidden layers within the text. according to derrida, the internal binaries are hierarchical and stair-like, and one part is given superiority over the other, but upon close examination of the text, it becomes clear that none of the binaries have superiority over the other and are in fact complementary to each other. deconstructive criticism is based on examining accepted assumptions, deconstructing, and revealing textual contradictions and the readers must search within the text for everything they need to know. the conflict in “zan-e ziadi” is superficially based on the contradiction between human and human, man/woman, and internally between human and false cultural and social beliefs and traditions. after examining the binaries within the text and identifying the conflicting forces within it, it becomes clear that contrary to what appears from the surface of the text and in the initial reading, the dominant pole in the text and the transcendental signified on which the internal challenge of the text is based is not an oppressive man against an oppressed woman, but rather both the man and the woman are captives and subjugated by false and imposed beliefs of their time, and the two binaries advance the story alongside harmoniously with each other.