تکرار موبه‌موی یک تجربه تاریخی در آفرینش تصویرهای شعریتحلیل جایگاه سبک‌شناختی تصویرهای سروش اصفهانی

میرزا محمدعلی اصفهانی متخلّص به «سروش» و ملقب به «شمس الشعراء» از بزرگ‌ترین شعرای مکتب بازگشت و عهد ناصری است. یکی از رموز شهرت و تعالی جایگاه این شاعر نزد ادبا، مهارتش در تقلید ماهرانه از شاعران پیشین است. برمبنای مطالعات، سروش بیشترین گرایش را به شعر فرخی سیستانی دارد. پژوهش حاضر که به‌شیوه کمّی‌‌آماری و با رویکرد سبک شناختی نوشته شده است، با بررسی ساختمان تصویرهای شعری دیوان سروش اصفهانی می کوشد با ارائه آماری دقیق و روشن از مقدار بهره گیری شاعر از هنرسازه‌های بلاغی، سوای تعیین سطح و کیفیت ساختمان تصویرهای سروش به‌لحاظ سادگی یا پیچیدگی شان، به قیاس هندسه تصویرهای شعری او با سازه تصویرهای شاعران سبک های پیش از او خاصه بررسی مدعای شباهت شعرش به فرخی بپردازد. طبق داده های این پژوهش، ساختمان تصاویر غزل های سروش پیچیده ترین، و سازه تصویرهای مثنوی‌های او ساده ترین هندسه را دارند. ساختمان تصویری قصیده های سروش به‌طرز شگفت آوری با هندسه تصویرهای فرخی همسانی دارد؛ گویی به‌لحاظ ساختمان تصاویر، با وجود فاصله تاریخی، هر دو هندسه متعلق به یک شاعر است و این یعنی تکرار موبه موی یک تجربه تاریخی در آفرینش تصویرهای شعری. همین اتفاق در ساحت دیگری نیز رخ داده است: هندسه تصویرهای غزلیات سروش دقیقاً با هندسه تصویرهای غزلیات سعدی هم تراز است.

exact repetition of a historical experience in the creation of poetic images: an analysis of the stylistic position of sorush isfahani’s images

mirza mohammad ali isfahani, mostly known as sorush and shams-al-shoara was one of the greatest poets of the literary return movement and the naseri era. one of the factors of the fame and excellence of this poet's position among the literati was his ability to skillfully imitate former poets. previous research indicates that sorush was most inclined towards the poetry of farrokhi sistani. based on a quantitative-statistical method and a stylistic approach, the current study tries to present reliable statistics on the amount of the poet's use of art and rhetorical techniques by examining the structure of the poetic images of the divan of sorush isfahani. in addition to determining the level and quality of the structure of sorush's images in terms of their simplicity or complexity, an attempt was made to compare the structure of his poetic images with that of the images of poets of preceding styles, especially by investigating the claim of the similarity of his poetry to that of farrokhi. based on our data, the images of sorush's ghazals have the most complex structure, and the images of his masnavis have the simplest structure. the structure of images in sorush's odes is surprisingly similar to the image structure of farrokhi's, as if despite the historical distance, both structures belonged to the same poet, and this means an exact repetition of a historical experience in the creation of poetic images. the same thing happened in another aspect: the structure of images in sorush's ghazals is exactly on a par with the structure of images in saadi's ghazals.