بررسی مفاهیم نور و تاریکی در منظومه آرش کمانگیر کسرایی برپایه نظریه همگنه‌ها و طرح‌واره کنشی گرمس

منظومه آرش کمانگیر کسرایی، که در قالب نیمایی سروده شده، به مضمون‌هایی مانند میهن، قهرمانی، جوانمردی، و ازخودگذشتگی می‌پردازد که پیوسته تازگی و مقبولیت عام دارند. این ویژگی‌ها آرش کمانگیر کسرایی را اثری معنازا ساخته که پیوسته می‌توان درباب آن گفت و نوشت. هدف این پژوهش، که به‌روش تحلیلی‌‌توصیفی انجام شده است، بررسی این اثر با کاربست نظریه کنشی و نیز مفهوم همگنه‌های گرمس، معنا/نشانه‌شناس فرانسوی، است. یافته‌ها نشان داد که کسرایی در آرش کمانگیر افزون‌بر نبرد فیزیکی ایران و توران، واژه‌های مربوط به حوزه معنایی روشنایی و تاریکی را نیز در شعر داخل کرده که نوعی نبرد میان تاریکی و روشنایی را در ذهن خواننده بازسازی می‌کند. با درنظرگرفتن مفهوم نور به‌منزله نماد دانایی و آگاهی و مفهوم تاریکی به‌مثابه نماد نادانی و بی‌خردی، این اثر را می‌توان از دیدگاه نشانه‌‌معناشناختی میدان نبرد میان دانایی و خرد ازیک‌سو، و جهل و تاریکی ازدیگرسو دانست. نتایج پژوهش نشان داد که در روایت کسرایی از اسطوره کهن آرش کمانگیر، آرش قهرمانی یگانه است که با قهرمانان نام‌دار دیگر در کنش و منش تفاوت دارد. در آرش کمانگیر، اسطوره‌ای کهن به‌شیوه‌ای نو به‌شکلی واقع‌نمایانه ترسیم شده است. آرش قهرمانی نو و یگانه بازنمایی شده است که خرد و دانایی در کنش‌های او اهمیت محوری دارند. سرانجام اینکه، آرش کمانگیر با شاهنامه فردوسی، اثری که در آن خرد و دانایی محوریت دارد، در پیوند است.

analyzing the concepts of light and darkness in kasrai’s arash the archer based on greimas’ isotopy and actantial model

arash the archer (arash-e kamangir in persian), a narrative poem by the iranian poet siavash kasrai, is one of the favorite poems among those interested in the persian literature. the poem deals with universally attractive themes such as homeland, heroism, chivalry, and self-sacrifice, the novelty of which is never lost. these features make the poem rich in meaning and constantly make it apt for analysis and writing. in this research, which adopts a descriptive-analytical method, the poem is analyzed by the application of isotopy and the actantial model, concepts introduced by the french semioticain, greimas. the high frequency of words in the semantic field of light and that of the semantic field of darkness in this poem can indicate the idea that alongside the physical war between iran and turan, a clash between light and darkness is also present in the poem. considering light as a symbol of knowledge and darkness as a symbol of ignorance, from a semio-semantic perspective, this poem represents a clash between knowledge and ignorance on the one hand and light and darkness on the other hand. the results of the research show that in kasrai’s narrative of the ancient epic of arash the archer, arash is represented as a unique hero who is different from many other famous heroes both in action and character. the findings also indicate that in this poem an ancient myth has been represented in a modern and realistic fashion. in this narrative poem, arash is represented as a hero whose actions, unlike those of many ancient heroes, are directed not by hubris or wrath, but by reason and wisdom.