نقش هبوط، فراموشی و اسارت روح سالک در تجربه موقعیت‌های مرزی (با تکیه بر داستان‌های رمزی سهروردی)

داستان هبوط روح از تمهیدات بیانی فیلسوفان، عرفا و ادبا در ادوار گذشته بوده است. بررسی قاعده مند این تمهید بیانی در آثار سهروردی، که غالباً به‌شکل داستان ظهور یافته، رهیافتی است که بر پیوند این تصویر ازیک‌سو با نظریه تذکار فلاسفه و ازدگرسو با اسطوره یاد و فراموشی صحه می گذارد. نظام فکری و هستی شناختی متفاوت سهروردی «تصویر هبوط» را به رمزی معنی واره مبدل کرده است که از رهگذر آن، حال‌وهوای فراموشی به‌منزله گشودگی برتر انسان به‌نمایش درآمده است. موتیف هبوط که در اکثر داستان ها در هیئت پرنده ممثل شده است سرگذشت روحِ سالکی است که از اصل نخستین خویش جدا شده و به عالم جسمانی فرو افتاده است. شخصیت های داستان های رمزی سهروردی پس از هبوط به فراموشی گرفتار می آیند و این مرحله، مقدماتی را فراهم می کند که به‌واسطه آن روحِ سالک به محدودیت ها و امکاناتش پی می برد و بسیاری از باورهای یقینی اش به اعتباراتی سست بدل می شود. فراموشی و هبوط در داستان های مذکور مقدماتی را فراهم می کنند تا سالک در موقعیت های مرزی قرار گیرد؛ موقعیتی که واقع‌شدن در آن اسباب شناخت و تعالی یا جهش را فراهم می کند. این جستار، با روش توصیفی و تحلیلی و با بررسی داستان های عقل سرخ، رساله الطیر، لغت موران و قصه غربت غربی، نشان داده است که فراموشی، نوعی پیش آگاهی یا پیش فهمی است که در تجربه موقعیت‌های مرزی نقشی محوری برعهده دارد.

the role of descent, oblivion and captivity of the wayfaring soul in the experience of boundary situations; (with a focus on suhrawardi’s symbolic stories)

the story of the descent of the soul as a symbolic language has been adopted by philosophers, mystics, and men of letters for years. the systematic investigation of this symbolic language in suhrawardi’s works, which is often represented in the form of a story, reveals that this image is interwoven with philosophers’ reminiscence theory on the one hand and the myth of awareness and oblivion on the other hand. suhrawardi’s distinct intellectual and ontological system turns the “image of descent” into a meaningful symbol through which the state of oblivion is depicted as man’s superior gain. the motif of descent, which is symbolized by a bird in most stories, is the tale of a wayfaring soul who has departed from its origin and descended into the corporeal world. the characters of suhrawardi’s symbolic stories sink into oblivion after their descent, and this stage prepares the wayfaring soul to realize its limitations and abilities while many of its profound beliefs turn into frail notions. oblivion and descent in those stories provide conditions through which the wayfarer experiences boundary situations that can lead to knowledge, excellence, and elevation. the present study adopted a descriptive-analytical approach to analyze the stories of “the red intellect”, “resalat ol-tair”, “language of the ants”, and “the nostalgic story of the west” and concluded that oblivion is some sort of pre-awareness or pre-understanding which plays a fundamental role in experiencing boundary situations.