کارکرد جمله‌های ساده و مرکب در مثنوی

بخش بزرگی از گیرایی کلام مولانا به شیوه بیان و نحو کلام او مربوط می‌شود که بسیاری از رمزهای آن همچنان پوشیده مانده ‌است. برای کشف این زیبایی‌ها، هیچ راهی جز تحلیل جزئی‌نگرانه زبان او وجود ندارد. در پژوهش حاضر، نگارندگان با بررسی بسامد و کارکرد نحوی جملات ساده و مرکب مثنوی یکی از عوامل انسجام متن را واکاوی می‌کنند. این تحقیق برمبنای 1372 بیت آغاز دفتر اول مثنوی انجام شده و شیوه کار مبتنی بر روش آماری و تجزیه و تحلیل ساختاری و طبقه‌بندی جملات است. از این بررسی نتایج درخور ‌توجهی درباره ارتباط تنگاتنگ محتوای متن با ساختمان جمله‌ها به‌دست آمده است. طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده، بسامد کاربرد جمله‌های مرکب نسبت به جمله‌های ساده بیشتر است و از میان انواع جمله‌های مرکب، جمله‌هایی که از الگوی «پایه+پیرو» تشکیل شده‌اند بسامد بیشتری دارند. این طرز جمله‌بندی مثنوی سبب انسجام متن شده ‌است و بستر مناسبی برای محتوای آموزشی مثنوی فراهم آورده است. به‌علاوه، با این بررسی مشخص شد که مولانا در دریافت معنای جمله‌های مرکب مخاطب خود را فعالانه شرکت می‌دهد، به‌طوری‌که گاه حرف ربط را از ساختمان جمله حذف کرده و به خواننده اجازه داده ‌است که براساس گزینش هریک از دو جمله پایه یا پیرو، حرف ربط مناسب را خود برگزیند، یا در جمله‌های مرکب پیچیده، یک جمله هم‌زمان دو نقشِ پایه و پیرو را دارد؛ به‌این‌معنی که نسبت به جمله‌ پیش و پس از خود، نقش آن متفاوت می‌شود.

functions of simple and compound sentences in masnavi

a large part of the impressiveness of rumi’s words is related to his manner of expression and syntax of his words, most of which are still hidden. to discover these beauties, there is no other way than a detailed analysis of his discourse. in the present study, the authors analyzed one of the factors of text coherence by examining the frequency and syntactic function of simple and compound sentences in masnavi. this research is based on 1372 verses of the first book of masnavi and uses statistical methods of structural analysis and classification of sentences. from this study, remarkable results were obtained regarding the close relationship between the content of the text and its sentence structure. the results indicated that the frequency of compound sentences is more than simple sentences, and among different types of compound sentences, those consisting of “main clause + subordinate clause” pattern have a higher frequency. this style of masnavi wording contributes to the coherence of the text and paves the way for masnavi to make good teaching material. additionally, it was found that rumi actively participated his audience in receiving the meaning of the compound sentences. he sometimes removed the conjunction from the structure of the sentence and allowed the reader to select the appropriate conjunction based on the selection of each of the main or subordinate clauses. in the complex compound sentences, a sentence has both main or subordinate roles at the same time, which means that based on its preceding or following sentence, the role of the sentence changes.