شیرین در چشمه نظامی گنجوی تصویری تاثیرگذار و رمانتیک در شعر معاصر فارسی

نظامی گنجوی از جمله گویندگان پرآوازه‌ای است که حضوری همه‌جانبه در تاریخ فرهنگی ایران دارد و این حضور حتی در دوره معاصر نیز کم‌رنگ نشده است. دراین‌میان، صحنه «آب‌تنی شیرین در چشمه» از منظومه خسرو و شیرین یکی از تصاویر پرجاذبه‌ای است که همواره در کانون توجه شاعران هم‌روزگار ما بوده است. مقاله پیشِ‌رو، به‌روش تحلیل محتوا، می‌کوشد کیفیت و دلایل تاثیرگذاری این تصویر را در شعر معاصر بررسی کند. تاثیرپذیری از این تصویر به دو شیوه انجام گرفته ‌است: در شکل نخست و مهم‌ترِ آن، کل شعر به این تصویر اختصاص یافته است و در نوع دیگر نیز شاعران تنها در بخشی از اشعار خود نیم‌نگاهی به این تصویر انداخته‌اند. در ادامه مقاله، این بحث را پیش کشیده‌ایم که تصویر شیرین در چشمه با مشخصات یک تصویر رمانتیک هم‌خوان است و ازاین‌رو برخی شاعران که در مقطعی از فعالیت حرفه‌ای‌شان تحت تاثیر رمانتیسم بوده‌اند، به این تصویر نظامی اقبالی تام نشان داده‌اند. عصیان، عدول از مرزهای اخلاق، توجه به افسانه‌های محلی، تجلی مثالی و اسطوره‌ای زن/ معشوق، استعاره‌گرایی، پویایی و بالندگی تصویر، بیان آراسته و پرجلوه، زمان و مکانِ محو و رنگ‌باخته و نامشخص، و طبیعت‌گرایی همگی از مشخصات شعر و تصویر رمانتیک به‌شمار می‌آید که اغلبِ آنها در تصویر شیرین در چشمه نیز دیده می‌شود. یکی دیگر از دلایل جذابیت این تصویر را جسمانی‌بودن آن دانسته‌ایم. این تصویر کلاسیک، با جنبه‌های ملایم اغواگرانه‌اش، استعداد آن را داشته است که هم کشش‌های تنانه و زنانه روزگار ما را بازتاب دهد و هم به شعر مدرن هویتی بومی ببخشد.

Nizami Ganjavi’s Shirin in a Fountain: An Influential, Romantic Image in Contemporary Persian Poetry

Nizami Ganjavi is a wellknown literary figure in Iranian cultural history whose influence has not been diminished in contemporary era. The scene of ldquo;Shirin bathing in a fountain rdquo; is one of the most prominent scenes of Khosrow and Shirin poem which has been the focus of attention for many modern poets. Following a content analysis approach, this study attempts to explain why such a scene has been so rich and influential in contemporary poetry. The scene has been impressive in two ways: In the first, and the most important type, the whole poem is dedicated to this scene, and in the other type, the poets have only partially referred to the scene. In this paper, it is argued that the scene of Shirin bathing in a fountain is a romantic theme and since some poets were influenced by romanticism - at some points in their professional career - they were fascinated by this scene. Rebellion, violation of moral boundaries, attention to local legends, mythological manifestation of a woman/the beloved one, metaphorism, dynamism and maturity of the scene and its vivid expression, the vague location and time of the event as well as the naturalism of the scene have been parameters of the romantic poems and images most of which are represented in the studied scene. Another attraction of the scene is its eroticism. This classical image has the potential to arouse sensual attraction and to reflect both physical and feminine tensions of our time and to give an indigenous identity to modern poetry.