نگاهی نو به تأویل

تاویل از واژه ها و اصطلاحاتی که از دیرباز به ویژه در جهان قرآن پژوهی مورد بحث و گفتگو بوده است و هنوز نیز جای بررسی و پی جویی دارد. دراین گفتار بر پایه کهن ترین واژه نامه های زبان عربی نشان داده ایم که معنی اصلی و بنیادین (تاویل) از قوه به فعل آمدن و به غایت و پختگی رسیدن است، و چون این معنی با غایت، فرجام، آغاز و باطن پیوندهایی دارد، واژه تاویل کم کم این معانی را نیز پذیرفته است. سپس کوشیده ایم تا نشان دهیم که کاربردهای هفده باره این واژه در قرآن کریم با معنی بنیادین یاد شده به خوبی هم خوانی دارند. در پایان نیز بر پایه گفتگوهایی تاویل قرآن را در برابر تنزیل آن دانسته ایم و گزارشی به دست داده ایم از این که تنزیل قرآن فرود آمدن با سیری نزولی از مقام بلند (علی حکیم) به مقام (عربی مبین) است و تاویل آن با سیری صعودی راه یابی آدمی از مقام (عربی مبین) یعنی ساختار زبانی قرآن به مقام باطنی (علی حکیم) آن است.