سابقه دریاگرایی تاریخی ایرانیان، الگویی برای توسعه دریامحور ایران

پژوهش‌گری در عرصه تاریخ و تمدن دریایی ایران تاکنون از اقبال شایانی برخوردار نبوده است. گستره قلمرو سرزمینی ایران در نواحی برّی، پژوهش‌گران تاریخ ایران را بیش از تمدن دریایی به تحولات ارضی مشغول ساخته است و علاوه بر آن تاثیر متون تاریخی جدید انگلیسی در دوره قاجار که به خطا ایرانیان را قومی دریاگریز معرفی نموده‌اند، موجب شده است که تاریخ دریایی ایران و تاثیرات سیاسی و تمدنی آن بر کلیت تاریخ ایران کمتر موردتوجه قرار گیرد. این در حالی است که ایران در طول تاریخ با دارا بودن چندین هزار کیلومتر مرز دریایی و امکان دسترسی به دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها، همواره سیاستی مبتنی بر دریا گرایی داشته و بندرها و جزایر مشهوری در ساحل و عمق خلیج‌فارس و دریای عمان با اقتصادی فرا سرزمینی در اختیار داشته است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دریامحور بودن سیاست‌های حکمرانان ایران با ساختار جغرافیایی فلات ایران مناسبتی طبیعی داشته است و به روزگار اقتدار حکومت‌های ایرانی در دوره باستان و اسلامی، تحولات تمدنی و تاریخی ایران با دریا پیوندی مستقیم و غیرمستقیم داشته است. توجه به این مسئله و بازشناسی ابعاد مختلف این پدیده، راهکارهایی دقیقی مبتنی بر نگاه تاریخی را در اختیار مسئولان خواهد گذاشت تا با نگاهی عمیق‌تر به مسئله توسعه متوازن و پایدار کشور بیندیشند.