تاثیر صنعت نفت بر توسعه اقتصادی مطالعه تاریخی رابطه نفت و رشد اقتصادی در ایران

بررسی رابطه نفت و رشد اقتصادی از محبوب‌ترین موضوعات در میان اقتصاددانان و پژوهشگران حوزه توسعه است. ایران به‌عنوان یکی از سه دارنده ذخایر عمده نفت و گاز در جهان، طی یک‌صد سال اخیر اثرات بسیاری از تحولات بازار انرژی در جهان پذیرفته و به‌واسطه سیاست‌گذاری‌های سالانه و یا بلندمدت مبتنی بر درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های وابسته، یکی از کشورهای مهم از منظر اثرگذاری نفت بر روند توسعه اقتصادی است. صنعت نفت از موثرترین و بزرگ‌ترین صنایع در جهان و به‌ویژه ایران است، نفت علاوه بر آنکه منبع تامین انرژی در دنیای امروز است، نقش مهمی در قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی کشورهای مختلف ایفا کرده و محور بسیاری از رقابت‌های ژئواکونومیک در دنیای امروز است. اقتصاد ایران از منظر شاخص‌های مختلف، سطوح وابستگی مشخصی به نفت دارد اما به‌طورکلی بامطالعه آثار تحقیقی و پژوهشی گوناگون، می‌توان ادعا کرد اقتصاد ایران تا حدود قابل‌توجهی به صادرات نفت وابسته است. تقریباً حدود 50 درصد از درآمدهای ملی و حدود 80 درصد از صادرات سالانه کشور به نفت، گاز و مشتقات نفتی وابسته است. وضعیتی که تاثیرات مشخصی بر ساختارهای اقتصاد ایران و تحولات سیاسی و اجتماعی کشور داشته است. نفت که از آن به‌عنوان منبع اصلی تامین انرژی جهان یاد می‌شود، موتور رشد اقتصادی کشور بوده و در کنار گاز، نهاده ضروری تولید، پیش‌نیاز رشد شهرنشینی و متغیر کلیدی رشد تولید صنعتی در ایران است. پیشرفت اقتصاد ایران طی یک‌صد سال اخیر، زمینه افزایش قابل‌توجه مصرف این ماده شیمیایی شده است. مرور آمارهای اقتصادی ایران در دهه‌های مختلف نشان می‌دهد در حدفاصل انتهای دهه 80 تا ابتدای 90، افزایش نفت و درآمدزایی این بخش به اوج خود رسیده است. گرچه افزایش قیمت نفت به‌صورت مقطعی در بهبود بخشی از شاخص‌های اقتصادی در کشور موثر واقع شده است، اما به‌طورکلی رشد صنعت نفت در ایران نتوانسته اثر مثبتی بر کیفیت سیاست‌گذاری و وقوع رشدهای فقرزدا، که کاهنده نابرابری و بیکاری و مقوم رفاه است، داشته باشد. پژوهش حاضر‌ با بررسی دامنه‌ای از تحقیقات علمی و اسناد تاریخی، سعی دارد از محل بررسی روند تغییرات درآمد کشور در بخش نفت در دهه‌های مختلف، ناکامی ایران در رفع فقر، کاهش بیکاری و افول نابرابری را مورد کنکاش قرار دهد. داده‌های موجود نشان می‌دهد علیرغم برخی توفیقات در طول یک‌صد سال اخیر، روند جهش رفاه ملی ایرانیان بی‌ثبات بوده و این وضعیت نابرابری را تشدید کرده است.

the impact of the oil industry on economic development is a historical study of the relationship between oil and economic growth in iran

examining the relationship between oil and economic growth is one of the most popular topics among economists and development researchers. as one of the three holders of major oil and gas reserves in the world, during the last one hundred years, iran has accepted the effects of many changes in the energy market in the world, and due to annual or long-term policies based on the income from the sale of oil and related products, iran is one of the countries it is important from the point of view of the effect of oil on the process of economic development. the oil industry is one of the most effective and largest industries in the world and especially in iran. in addition to being the source of energy supply in today s world, oil plays an important role in the national power and international prestige of different countries and is the focus of many geo-economic competitions in today s world. from the point of view of various indicators, iran s economy has certain levels of dependence on oil, but in general, by studying various research works, it can be claimed that iran s economy is significantly dependent on oil exports. almost 50% of the national income and 80% of the country s annual exports depend on oil, gas and oil derivatives. a situation that has had certain effects on the structures of iran s economy and the political and social developments of the country. oil, which is referred to as the main source of energy supply in the world, is the engine of economic growth of the country and, along with gas, it is an essential production input, a prerequisite for the growth of urbanization and a key variable for the growth of industrial production in iran. the progress of iran s economy over the last hundred years has led to a significant increase in the consumption of this chemical. a review of iran s economic statistics in different decades shows that between the end of the 80s and the beginning of the 90s, the increase in oil and income generation in this sector reached its peak. although the increase in the price of oil has been effective in improving part of the economic indicators in the country, but in general, the growth of the oil industry in iran has not been able to have a positive effect on the quality of policy making and the occurrence of poverty-reducing growth, which reduces inequality and unemployment and is a source of well-being. have. the current research, by examining a range of scientific research and historical documents, tries to explore iran s failure to eliminate poverty, reduce unemployment, and decline inequality from the perspective of examining the changes in the country s income in the oil sector in different decades. the available data show that despite some successes during the last one hundred years, the process of leaping the national welfare of iranians has been unstable and this situation has intensified the inequality.