عقلانیت و آموزش تاریخ در نهج‌البلاغه

تاریخ، شرح زندگی اجتماعی گذشته انسان است. این علم دارای فوایدی برای مشاغل مختلف از جمله حاکمان سیاسی و عموم مردم در حرفه‌های گوناگون می‌باشد. قرآن کریم انسان‌ها را به گردش در زمین و قصه‌های گذشتگان و عبرت‌آموزی از سرگذشت آنان دعوت می‌کند. این دعوت به سیر در تاریخ برای سرگرمی و داستان‌سرایی صرف نیست، بلکه منظور پند گرفتن از گذشتگان و ساختن زندگی حال و آینده است. نهج‌البلاغه نیز با تکیه بر قرآن به تاریخ توجه ویژه‌ای دارد. سوال این است که نهج‌البلاغه چرا و چگونه و از چه ابعادی به آموزش تاریخ پرداخته است. این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای به ویژه تکیه بر قرآن کریم و نهج‌البلاغه، به نگارش درآمده، به این واقعیت رسیده که امام علی (ع) علاوه بر متکی بودن به تعالیم آسمانی و قرآن، با عقلانیت و حکمت خاص خویش در آموزش تاریخ مستقیماً به موارد مهمی مانند آموزش و تفکر، مطالعه، استدلال، بصیرت، فهم و علم تاکید نموده و در مقام یک عالم ممتاز با عقلانیت عالمانه و هنرمندانه حوادث و صحنه‌های تاریخی را برای عبرت‌آموزی انسان‌ها برای ساختن حال و آینده و امور دنیوی و اخروی بیان فرموده است.