بررسی متابولیت های ثانویه در اندام های مختلف دو گونه گیاه زوفا دارویی و زوفای باریک برگ

زوفا (hyssopus sp.) گیاهی با مواد موثره دارویی از جمله آنتی اکسیدان هایی مانند ترکیبات فنلی (شامل ویتامین­ها، رنگدانه­ها و فلاونوئیدها) است که ویژگی های ضد جهشی، ضد سرطانی و همچنین کاهش قند خون را دارند. در این پژوهش، دو گونه زوفای دارویی (h. officinalis) و زوفای باریک برگ (h. angustifolius) که در بعضی استان­های کشور نظیر آذربایجان شرقی و غربی، سیستان بلوچستان و مازندران به صورت خودرو رشد می­کند، مورد بررسی قرار گرفتند. ترکیبات شیمیایی اسانس و عصاره­ی نمونه ­های ریشه معمولی و شاخساره دو گونه زوفا با دستگاه جی سی مس شناسایی شد. براساس نتایج بدست آمده، ترکیب­های آلفا و بتا-پینن و 1 و 8- سینئول، کامفور و اکتادکادینال از عمده ­ترین ترکیبات دو گونه زوفا بودند. در بین دو گونه گیاهی زوفا، در گونه باریک برگ به طور کلی میزان ترکیبات بیشتر و مهمتری را نسبت به زوفای دارویی شناسایی شد و نیز در هر دو گونه زوفا، میزان ترکیبات در اسانس بیشتر از عصاره بود. با توجه به مواد و متابولیت های مهم گیاه زوفا باریک برگ و در حال انقراض بودن آن، باید سعی در کشت و گسترش این گیاه در طبیعت و مزارع گردد و یا اینگه با استفاده از روش های نوین چون کشت بافت به تکثیر و نگهداری این گیاه مهم اقدام نمود.

investigation of secondary metabolites in different organs of two species of hyssop hyssopus officinalis and hyssopus angustifolius

hyssop species (hyssopus spp.) having active ingredients including antioxidants such as phenolics (vitamins, pigments and flavonoids) have shown anti-mutagenic, anti-carcinogenic and antiglycemic effects. in this research, two species of hyssop (hyssopus officinalis) and (hyssopus angustifolius), which are grown in some provinces of the country, such as east and west azarbaijan, mazandaran, and sistan baluchestan were studied. subsequently, chemical compounds of essential oil and extracts of common root and shoots of two species of hyssop were identified using gc-ms.based on the results, alpha and beta-pinene, 1-8-cineole, camphor and ocodacadinal were the most important compounds of the two species of hyssop. in the h. angustifolius, the amount of compounds was higher than those in h. officinali, and so, in both species of hyssop, the amount of compounds in the essential oil was higher than in the extract, it should be used, and considering that the species of the h. angustifolius is on the verge of extinction, an attempt should be made to cultivate and spread this plant in nature and fields, or else by using methods new because tissue culture tried to reproduce and maintain this important plant. considering the important substances and metabolites of the h. angustifolius plant and its extinction, one should try to cultivate and expand this plant in nature and fields, or by using new methods such as tissue culture to propagate and maintain this plant.