واکاوی نماد عرفانی «نقطه» در فرمها و اشکال هندسی بناهای تیموری در هرات

بیان مساله: دوره حکومت های مغولی به علّت وجود ماوراء الطبیعه گرایی در امیران مغول و فشار و اختناق در میان مردمان جامعه که جز با ادبیات و هنر عرفانی التیام نمی یافت، باعث رشد عرفان و تصوّف بود. مشخصا در عصر تیموریان، هنر عرفانی گسترش یافته و به عنوان یک جهان بینی در معماری آنان نمود پیدا کرد. در این پژوهش تاثیر پذیری معماری از عرفان، در انتخاب فرمها و اشکال هندسی مورد بررسی قرار می گیرد. هدف پژوهش: پژوهش حاضر ضمن بررسی نماد هندسی نقطه و معنایابی عرفانی آن ، سعی در تبیین چگونگی نمود یافتن این نماد عرفانی در هنر معماری داشته و به شرح مفاهیم نهفته در فرمهای معماری مبتنی بر عنصر نقطه می پردازد.روش پژوهش: این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است، ابتدا با توصیف چیستی معنای نقطه در عرفان اسلامی، استعاره ی نهفته در آن را شرح داده و سپس با تحلیل این نماد در بستر معماری اسلامی هرات در عصر تیموری، ویژگی های عرفانی در معماری دوره تیموری را استخراج می نماید.نتیجه گیری: تحقیق حاضر در نهایت به اثبات این فرضیه می رسد که فضاسازی فرمی و شکلی و هندسه معماری دوره تیموری در منطقه هرات برگرفته از الگویی عرفانی مبتنی بر رمزهای نهفته در عرفان اسلامی است که نقطه به عنوان نماد عرفانی «وحدت»، «نقطه ی ظهور کثرت»، «نقطه بازگشت در سیر صعود» و «عامل ظهور» سایر اشکال محیطی؛ مهمترین این نمادهاست.