نظام‌های رتبه‌بندی، حکمرانی نرم آموزش عالی

در عصر جهانی‌شدن و رقابت شدید دانشگاه‌ها، نظام‌های رتبه‌بندی به عنوان ابزاری قدرتمند برای سنجش و مقایسه عملکرد دانشگاه‌ها مطرح شده‌اند. این پژوهش با هدف بررسی ابعاد مختلف نظام‌های رتبه‌بندی، حکمرانی نرم آموزش عالی به ویژه در ایران، انجام شده است. در ابتدا، به بررسی مفهوم کیفیت و اعتبار دانشگاه‌ها و ابعاد مختلف آن پرداخته شده است. سپس به چگونگی تاثیرگذاری نظام‌های رتبه‌بندی بومی بر سیاستگذاری آموزش عالی و به اهداف و اصول حاکم بر نظام‌های رتبه‌بندی بومی و همچنین به سازوکار طراحی نظام رتبه‌بندی بومی توجه شده و به تحلیل آن می‌پردازد. در ادامه، چالش‌های طراحی و اجرای نظام بومی رتبه‌بندی در ایران مورد شناسایی قرار گرفته و الزامات و گام‌های لازم برای ایجاد چنین سیستمی پیشنهاد شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که طراحی و اجرای یک نظام بومی رتبه‌بندی دانشگاهی در ایران، علاوه بر نیاز به توجه به ویژگی‌های خاص نظام آموزش عالی ایران، مستلزم رفع چالش‌هایی همچون کمبود داده‌های دقیق و قابل اعتماد، عدم وجود اجماع در مورد شاخص‌های ارزیابی، و مقاومت برخی از دانشگاه‌ها در برابر ارزیابی خارجی است. در نهایت، با ارائه مجموعه‌ای از پیشنهادات عملی، تلاش شده است تا مسیری برای طراحی و اجرای موفق یک نظام بومی رتبه‌بندی دانشگاهی در ایران ترسیم شود.

university ranking systems, soft governance of higher education

in the era of globalization and intense competition among universities, ranking systems have emerged as powerful tools for assessing and comparing the performance of universities. this study aims to explore various dimensions of ranking systems, focusing on the soft governance of higher education, particularly in iran. initially, the concept of university quality and its various dimensions are examined. subsequently, the impact of local ranking systems on higher education policy-making, the governing principles of these systems, and the mechanisms for designing local ranking systems are analyzed. the study further identifies the challenges in designing and implementing a local ranking system in iran and proposes the necessary steps to establish such a system. the findings indicate that the design and implementation of a local university ranking system in iran require consideration of the unique characteristics of the iranian higher education system. it also necessitates addressing challenges such as the lack of accurate and reliable data, the absence of consensus on evaluation criteria, and the resistance of some universities to external evaluations. ultimately, a set of practical recommendations is provided to guide the successful design and implementation of a local university ranking system in iran.