نقش و تاثیر ایرانیان در تکامل دستور زبان عربی

صرف و نحو یا دستور زبان عربی، دانشی است که برای تشخیص کلام درست از کلام غلط و حفظ زبان از خطای لفظی وضع شده است. به اذعان محقّقان، نخستین کسی که در میان به آن توجّه پیدا کرد، ابوالاسود دُولی (م 48 ق) بود. او اساس علم نحو را از امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب (ع) آموخت و اصول آن را طرح‌ریزی کرد. ایرانیان در بسیاری از رشته‌های علمی یا مبدع بودند یا جزء اولین کسانی بودندکه به تالیف و تدوین دست زده‌‌اند، زبان عربی و به طور مشخّص صرف و نحو یا دستور زبان عربی از آن جمله است. در زمینة تدوین و تکامل دستور زبان عربی سه مکتب مطرح تحت عنوان مکتب کوفه، مکتب‌ بصره و مکتب بغداد وجود دارد که هر سه توسّط نحویان ایرانی یا ایرانی الاصل تاسیس شده است. در پژوهش پیش رو که با روش توصیفی- تحلیلی در بستر مطالعات کتابخانه‌ای انجام گرفته، نویسنده در پی آن است، ضمن پاسخ دادن به این پرسش که ایرانیان برای تکامل و توسعة دستور زبان عربی چه نقشی ایفا کرده‌اند، به معرّفی نحویان ایرانی یا ایرانی الاصل و چگونگی اثرگذاری آنان پرداخته است. بر اساس نتایج این تحقیق، پایه‌گذاران و پیشکسوتان همة مکاتب نحوی، ایرانی یا ایرانی الاصل بوده و با تدوین و نگارش کتاب و رسالات نحوی، تدریس نحو و شاگردپروری، مناظره و خطابه به تکامل و گسترش نحو رسمی عربی کمک شایانی کرده‌اند.