عربی‌گرایی و چرایی آن در سیاست‌های زبانی آل‌بویه

زبان عربی در دوران فرمانروایی آل‌بویه و در قلمرو ایرانی زبان آنها رشد و رواج بیشتری یافت. وزیران آل‌بویه مانند ابومحمد حسن بن محمد مهلّبی، ابوالفضل بن عمید، صاحب بن عباد و غیره از ادیبان سرآمد روزگار خود به آن زبان بودند. دربار حاکمان دیلمی، مجلس دانشمندان عربی‌نویس گردید، بزرگترین شاعران و نویسندگان عرب، جذب و حمایت شدند. رشد و اعتلای زبان و ادب عربی از یک سو و عدم اهتمام به زبان فارسی علی رغم توجه به فرهنگ و آیین باستانی ایرانی از دیگر سو در مطالعات زبانی روزگار مذکور قابل اعتناست و البته تناقض‌آمیز به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر می‌کوشد عربی‌گرایی و گاه عربی‌مآبی در دورة مذکور را با رویکردی تاریخی تبیین نماید و رفتار دوگانة حاکمان دیلمی را نسبت به زبان فارسی بررسی و تحلیل کند. به نظر می-رسد شکوفایی ادبیات عربی در این دوره متاثر از عوامل گوناگونی است که شرایط سیاسی زمانه، موقعیت جغرافیایی، نضج و پختگی زبان عربی، شان اجتماعی عربی‌دانان و وجه تنزیهی و تقدس این زبان از جملة آن عوامل بوده‌است.