نقش ایرانیان در شکل گیری نهادهای اقتصادی مسلمین در دو قرن اول هجری

با ظهور اسلام در در شبه جزیره عربستان و گسترش و نفوذ آن در بیرون از جزیره العرب و گرایش تدریجی ملل و اقوام به دین مبین اسلام و وارد شدن آنها به جامعه اسلامی، دایره دولت اسلامی نیز توسعه یافت و دین اسلام نیز ار شکل ساده و نخستین خارج شده و به صورت دولتی بزرگ درآمد که می بایست بر ملت های مختلف و سرزمین های پهناور و وسیع فرمانروایی کند. در این دوره اداره سرزمین ها و اقوام مختلف با تشکیلات ساده و ابتدایی غیر ممکن بود؛ از این رو سازمانها و نهادهایی جهت کنترل و تنظیم درآمدهای مالی تاسیس شد. نهاد بیت المال در زمان پیامبر پایه ریزی شد و به عنوان اولین نهاد اقتصادی بعد اسلام مورد استفاده مسلمین قرار گرفت. اما با گسترش فتوحات و افزایش درآمد مسلمین و عدم آشنایی مسلمین با نظام اداری و مالی پیچیده سرزمین های مفتوحه(ایران)، لازم بود از نظام مالی و اداری سرزمین های مفتوحه استفاده نمایند. از این رو با اقتباس از شیوه سازمانهای مالی قبل از اسلام و به کارگیری نیروهای محلی( دهقانان – موالی)، نه تنها سازمان ها و نهادهای مالی جدیدی بنیان نهادند، بلکه بر مشکلات اقتصادی خلافت نوپای اسلامی نیز فائق آیند. از این زمان ایرانیان به طور فعال در فعالیت های اقتصادی مشارکت جستند و در تحکیم هر چه بیشتر پایه ها و نهادهای اقتصادی و مالی اعراب نقش موثر ایفا نمودند.