وام‌واژه‌های فارسی علوم طبیعی در دانشنامه صبح‌الاعشی از شیخ ابوالعباس احمد قلقشندی

تعاملات میان‌فرهنگی یا اثرگذاری و اثرپذیری فرهنگ‌ها از یک‌دیگر به دورۀ خاصی اختصاص ندارد و در تمامی دوره‌های تاریخی در جریان بوده است. تاثیر و تاثر میان فرهنگ ایرانی و زبان فارسی و فرهنگ و زبان عربی نیز از این قاعده جدا نیست و در تمامی ادوار تاریخی، به‌ویژه پس از شکست امپراتوری ساسانی از اعراب مسلمان و همچنین در دورۀ عباسی، جریان داشته است و اکنون نیز ادامه دارد. در این میان اثرگذاری علوم طبیعی ایران بر علوم اسلامی و ورود واژگان فارسی مربوط به آن به زبان عربی جالب توجه است. در دورۀ عباسی که بیشتر کتاب‌های مربوط به گیاه‌شناسی و جانورشناسی به رشتۀ نگارش درآمدند، بسیاری از این واژگان به آثار نویسندگان این دوره راه یافتند و در دورۀ انحطاط که ممالیک مصر به‌نوعی پرچم‌دار ادبیات عرب گشتند، به‌دلیل بهره‌گیری نویسندگان دورۀ مملوکی از نوشته‌های پیشینیان، این واژگان فارسی به آثار عربی این دوره نیز راه یافتند که صبح الاعشى فی صناعة الانشاء از شیخ شهاب‌الدین ابوالعباس احمد قلقشندی یکی از این آثار است. در مقالۀ دوم این اثر که در دورۀ سلطان برقوق مملوکی و پسرش زین‌الدین فرج و در ده مقاله به رشتۀ نگارش درآمده است، به برخی از نام‌های فارسی گیاهان و جانوران اشاره شده است. همچنین به نام فارسی سیارات هفت‌گانۀ سامانۀ خورشیدی نیز اشاره شده است که در بخش اخترشناسی به آن پرداخته خواهد شد. در پژوهش پیش رو با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی به بررسی واژگان فارسی علوم طبیعی در سه زیرشاخۀ گیاه‌شناسی، جانورشناسی و اخترشناسی پرداخته شده است.