پهنه‌ بندی توان اکولوژیک کشاورزی استان سیستان ‌و بلوچستان جهت کشت کنجد با استفاده از پارامترهای اقلیمی و خاک

تضمین امنیت غذایی و معیشت کشاورزی مستلزم نگرشی جامع و سیستماتیک با هدف استفاده پایدار و مدیریت منابع طبیعی از طریق توسعه و انطباق تکنولوژی کشاورزی است. کنجد از مهمترین دانه‌های روغنی می‌باشد. با توجه به اهمیت راهبردی آن تعیین مناطق مناسب با در نظر گرفتن پارامترهای اقلیمی و خاک، یکی از بهترین راه حل در تولید پایدار محسوب می‌گردد. بنابراین، هدف از این مطالعه پهنه‌بندی توان اکولوژیک کشاورزی 6 شهرستان (هیرمند، زابل، زاهدان، زهک، هامون و نیمروز) در شمال و مرکز استان سیستان‌وبلوچستان جهت کشت کنجد با استفاده از پارامترهای اقلیمی و خاک می‌باشد. در این مطالعه برای پهنه‌بندی کشت کنجد مجموعا از 16 معیار مکانی (دمای مطلوب، مجموعه دمایی، دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش، شیب، ارتفاع، ماده آلی، شوری خاک، ph و میزان عناصر غذایی در خاک شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن و روی) استفاده شده است. برای به دست آوردن وزن معیارها از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، از منطق بولین جهت کلاس‌بندی معیارها به دو کلاس مناسب و نامناسب و از روش ترکیب خطی وزنی (wlc) جهت به دست آوردن نقشه پهنه‌بندی استفاده شده است. نتایج نشان داد که در بین معیارهای انتخاب شده جهت تهیه نقشه کشت کنجد معیارهای بارش متوسط و دمای کمینه به ترتیب دارای بیشترین و کمترین وزن می‌باشند. نتایج نقشه نهایی تناسب جهت کشت کنجد در منطقه مورد مطالعه نشان داد که بیشترین درصد مساحت متعلق به کلاس خیلی نامناسب (0.616) و کمترین درصد متعلق به کلاس خیلی مناسب (0.016) می‌باشد. همچنین، نتایج درصد مساحت کلاس‌های مختلف به تفکیک هر شهرستان برای کشت کنجد نشان داد که در بین شهرستان‌های مورد مطالعه، شهرستان زاهدان دارای مساحت بیشتری در کلاس خیلی مناسب نسبت به سایر شهرستان‌ها می‌باشد. نتایج عملکردی کنجد در مناطق مورد مطالعه، با نتایح حاصله از تحقیق تطابق داشت.

zoning of agricultural ecological potential of sistan-veblouchestan province for sesame cultivation using climate and soil parameters

ensuring food security and agricultural livelihood requires a comprehensive and systematic approach with the aim of sustainable use and management of natural resources through the development and adaptation of agricultural technology. sesame is one of the most important oil seeds. due to its strategic importance, determining suitable areas by considering climatic and soil parameters is considered one of the best solutions in sustainable production. therefore, the aim of this study is to zonate the agricultural ecological potential of 6 cities (hirmand, zabul, zahedan, zahk, hamon and nimroz) in the north and center of sistan and baluchestan province for sesame cultivation using climatic and soil parameters. in this study, for the zoning of sesame cultivation, a total of 16 spatial criteria (optimal temperature, temperature set, minimum temperature, maximum temperature, precipitation, slope, elevation, organic matter, soil salinity, ph and amount of nutrients it contains nitrogen, phosphorus, potassium, iron and zinc in the soil. analytical hierarchy process (ahp) method, boolean logic to classify criteria into suitable and unsuitable classes, and weighted linear combination (wlc) method to obtain a zoning map have been used to obtain the weights of the criteria. . the results showed that among the selected criteria for preparing the sesame cultivation map, average rainfall and minimum temperature have the highest and lowest weight, respectively. the results of the final suitability map for sesame cultivation in the studied area showed that the highest percentage of the area belongs to the very unsuitable class (0.616) and the lowest percentage belongs to the very suitable class (0.016). also, the results of the area percentage of different classes separately for each city for sesame cultivation showed that among the studied cities, zahedan city has more area in the very suitable class than other cities. the functional results of sesame in the studied areas were consistent with the results of the research.