واکاوی برهمکنش ژنوتیپ و محیط در جو با استفاده از روش gge بای ‌پلات

در دهه‌های اخیر، استفاده از روش تصویری یا نمودار دوجهی ژنوتیپ بعلاوه برهمکنش ژنوتیپ و محیط (روش gge بای‌ پلات) در بررسی برهمکنش ژنوتیپ و محیط در برنامه‌های به نژادی متداول شده است. در این روش اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از هم تفکیک نشده و گزینش ارقام پایدار بر اساس هر دو اثر مذکور صورت می‌گیرد. هدف این پژوهش، واکاوی برهمکنش ژنوتیپ و محیط برای عملکرد 21 ژنوتیپ جو با استفاده از روشgge بای‌پلات بود. بدین‌منظور آزمایش‌هایی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار طی سال‌های 94-1393، 95-1394، 96-1395 در دو شرایط آبی و دیم (مجموعاً شش محیط) اجرا گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه، اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثرات سال، ژنوتیپ، ژنوتیپ × سال، سال × مکان و سال × مکان × ژنوتیپ نشان داد. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش gge بای‌پلات نشان داد که دو مولفه اول و دوم gge بای‌پلات، 72.6 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند. بررسی چند ضلعی بای پلات منجر به شناسایی سه ژنوتیپ برتر و سه ابر محیط شده و ژنوتیپ‌های مناسب در هر ابرمحیط نیز مشخص گردید. بررسی همزمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از بای‌پلات مختصات محیط متوسط، نشان داد که ژنوتیپ 19 با بیشترین عملکرد دانه ناپایدارترین ژنوتیپ بود و ژنوتیپ‌های 9و 1 با عملکرد بالا و پایداری عملکرد نسبی گزینش شدند. محیط آبی سال 1393، به علت نزدیکی به محیط متوسط، به‌عنوان متمایز کننده‌ترین و نماینده‌ترین محیط شناسایی شد.

gge biplot analysis of genotype × environment interaction in barley genotypes

the interaction between the genotype and the environment creates complexity in yield prediction and is a challenge for breeding programs. the aim of this study was to investigate the genotype × environment interaction and study the grain yield stability of 21 barley genotypes using the gge biplot model. the experiment was carried out in randomized complete block designs with two replications during 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017 growing seasons under rain-fed and irrigation conditions (a total of six environments). the combined analysis of variance for grain yield showed a significant difference for year, genotype, genotype × year, year × location and year × location × genotype. the results of stability analysis by gge biplot showed that the two first components of gge biplot explained 72.6% of total grain yield variation. the polygon view of gge biplot showed three superior genotypes and suitable genotypes in each mega-environment. based on the biplot patterns, the genotypes 19 was the most unstable accession, whereas genotypes 9 and 1 were identified as stable genotypes, which suggests the superiority of these genotypes compared to the other genotypes. the irrigation environment in 2014 was identified as the most distinctive and representative environment due to its proximity to the average environment.