آنالیز شاخص گزینش جهت معرفی ژنوتیپ‌های برتر و با عملکرد دانه بالا در کینوا (chenopodium quinoa, willd)

در برنامه‌های به‌نژادی گیاهان، انتخاب یکی از مهم‌ترین مراحل و کارآیی آن به میزان زیادی وابسته به تنوع ژنتیکی جمعیت و وراثت‌پذیری صفات است. با توجه به پیچیده بودن وراثت عملکرد، انتخاب مستقیم برای بهبود آن چندان موثر نمی‌باشد، بنابراین می‌توان با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره اطلاعات لازم برای گزینش غیرمستقیم جهت بهبود عملکرد دانه را به‌دست آورد. هدف از این پژوهش بررسی روابط بین صفات مهم زراعی، ارزیابی شاخص‌های گزینش پایه و ارائه بهترین شاخص‌ها به‌منظور بهبود عملکرد دانه و شناسایی بهترین ژنوتیپ‌های کینوا جهت ادامه برنامه به‌نژادی به‌منظور معرفی رقم بود. بدین منظور 60 ژنوتیپ کینوا تهیه شده از موسسه ipk آلمان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1401 در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان کوهدشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه علیت فنوتیپی و ژنوتیپی عملکرد دانه نشان داد که دو صفت وزن هزار دانه و تعداد خوشه در بوته دارای بیش‌ترین اثر مستقیم مثبت و معنی‌دار بر عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بودند. همچنین استفاده از ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی و صفات ردیف اول وارد شده در مدل تجزیه علیت عملکرد دانه به‌عنوان ارزش اقتصادی، بیش‌ترین بهره ژنتیکی صفات را به‌دنبال داشت و بنابراین می‌توانند شاخص‌های مطلوب و مناسبی برای گزینش ژنوتیپ‌های برتر کینوا باشند.بر اساس شاخص های گزینش مختلف ژنوتیپ های 49 و 32 به عنوان برترین ژنوتیپ ها معرفی شدند که با داشتن مقادیر بالا برای عملکرد و اجزای عملکرد دانه، مقادیر مطلوبی برای صفات ارتفاع بوته و زمان رسیدگی داشتند.

analysis of the selection index to introduce superior genotypes with high grain yield in quinoa(chenopodium quinoa willd)

in plant breeding programs, selection is one of the most important steps, and its efficiency is highly depends on the genetic diversity of the population and the heritability of traits. due to the complexity of grain yield inheritance, direct selection is not very effective to improve it, so it is possible to obtain the necessary information for indirect selection to improve selection for grain yield by using multivariate statistical methods. the purpose of this research was to investigate the relationships between important agricultural traits, evaluate basic selection indices and provide the best indices to improve grain yield and identify the best quinoa genotypes to continue the breeding program to introduce the cultivar. for this purpose, 60 quinoa genotypes received from ipk institute of germany and were evaluated in the frame of randomized complete block design with 3 replications in 2022 in the research farm located in kohdasht city. the results of phenotypic and genotypic path analysis of grain yield showed that the two traits of 1000-grain weight and number of panicle per plant had the most positive and significant direct effect on the grain yield of the studied genotypes. also, the use of phenotypic and genotypic correlation coefficients and the first row traits included in the path analysis model of grain yield as economic value led to the highest genetic benefit of the traits and therefore, they can be good and suitable indicators for the selection of superior quinoa genotypes.