تحلیل تاریخی-حقوقی تنظیم مقررات پالایش فضای مجازی در ایران

سالم‌سازی فضای مجازی و اینترنت، با توجه به ضریب نفوذ آن در زندگی فردی و اجتماعی آحاد جامعه، در اولویت تنظیم‌مقررات حاکمیت‌ها است. تنظیم مقرراتی که در سطوح مختلف تصمیم‌سازی از سیاست‌ها تا آئین‌نامه‌ها و با تدابیر مختلف در حوزه‌های تاسیس رسانه، جرم‌انگاری و مجازات، نظارت و کنترل و .... به دنبال تحقق فضای مجازی‌ای سالم‌تر و مناسب‌تر است. یکی از ابزار کنترلی حاکمیت‌ها که جنبه پیشگیری وضعی دارد، پالایش فضای مجازی است. در کشور ما نیز، پالایش با آنکه یکی از متصلب‌ترین تصمیم‌های حاکمیتی است، اما در عین حال پرچالش‌ترین تصمیم نیز به حساب می‌آید. شاید پالایش پیام‌رسان اجتماعی تلگرام، یک نمونه مناسب برای آن باشد. مسئله این مقاله آنست که تنظیم مقررات پالایش فضای مجازی در ایران چه سیر تحولی را طی نموده است و در این مسیر از چه نقاط قوتی برخوردار و از چه نقاط ضعفی رنج برده است؟‌یافته‌های این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد که پالایش فضای مجازی، در عین حال که پای ثابت تنظیم مقررات فضای مجازی بوده است، اما با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. از جمله اتفاقات مهم پالایش می‌توان به مواردی همچون: تصریح 7 سند حقوقی به پالایش، ورود اینترنت همراه با پالایش به ایران، مغفول ماندن اجرای پالایش چندسطحی و خانگی از سال 1379،  طراحی رگولاتور فراقوه ای در سال 1388، بومی‌گرایی در سامانه پالایش در سال 1384 اشاره کرد. تلاش شده که این پدیده‌ها و پدیده‌های دیگر مورد تحلیل حقوقی قرار گیرد. 

the historical-legal analysis of cyberspace filtering regulation in iran

the protection of cyberspace and the internet, in view of its penetration rate in the individual and social life of the society, is prioritizing the regulation of governments. this regulation is in the different levels of decision making from policies to the laws and regulations in the areas of media establishment, criminality and punishment, monitoring and control, etc. one of the control tools of the sovereigns, which is a matter of precautionary prevention, is cyberspace filtering. in our country, filtering, though it is one of the most sophisticated decisions of the sovereign, is at the same time the most challenging decision. perhaps the filtering of the telegram is a good example. the issue of this article is that the regulation of the filtering of cyberspace in iran has undergone an evolutionary process, and in which ways does it have strong points and weaknesses?the findings of this paper, using a descriptive-analytical method, show that cyber filtering has been accompanied by ups and downs as the fixed foot of the regulation of cyberspace has been. among the important events of the filtering are the following: clarification of 7 legal documents for filtering, internet starting with filtering to iran, neglected such as the policy formulation of multi-level and  home filtering since 2000, the design of a super-regulator in 2009, native approach in the filtering system in the year 2005. these phenomena and other phenomena have been attempted to be subject to legal analysis.