ارزیابی راندمان عملکردی فضا در معماری مسکونی بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: دوره پهلوی اول شهر شیراز)

این پژوهش درصدد آن است تا نخست با بررسی مفهوم راندمان عملکردی فضا در معماری مسکونی به استخراج عوامل موثر بر آن با استفاده از منابع و اسناد تاریخی و کتابخانه ای بپردازد؛ سپس با مطالعه میدانی و بنابر مصاحبه های نیمه ساختاریافته با افرادی که شناخت و تجربه حضور و بازدید مستقیم از خانه های پهلوی اول را داشته اند و نیز با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، زمینه را برای ارزیابی راندمان عملکردی فضا در معماری مسکونی پهلوی اول شیراز فراهم آورد. لذا از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمع آوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. نتایج نشان می دهند معیارهای همسازی با اقلیم و محیط، فرهنگ و شیوه زندگی، سطح فعالیت های انسانی، پیکره بندی فضایی، حریم ها و قلمروها و جامع نگری و آینده نگری از عوامل موثر بر راندمان عملکردی فضا در معماری مسکونی هستند که به ترتیب میزان اهمیت رتبه بندی گردیده اند و نیز در تیپولوژی ساختاری- فضایی معماری خانه های پهلوی اول شیراز، گزینه های اول شامل گونه های حیاط با چهار و سه طرف ساخت، دوم شامل گونه های حیاط با دو طرف ساخت دو جبهه متقابل و دو طرف ساخت ال شکل و سوم شامل گونه های حیاط با یک طرف ساخت و ساختمان در وسط به ترتیب دارای بیشترین میزان راندمان عملکردی هستند.

evaluation of functional efficiency of space in residential architecture based on the process of hierarchical analysis (case study: first pahlavi period of shiraz city)

this research aims to first examine the concept of functional efficiency of space in residential architecture and extract the factors affecting it by using historical and library sources and documents; then, with field study and based on semi-structured interviews with people who had the knowledge and experience of direct presence and visit to the first pahlavi houses, as well as using the process of hierarchical analysis, the context for evaluating the functional efficiency of the space was established. in the residential architecture of the first pahlavi of shiraz. therefore, in terms of the objective, it is an applied research, and in terms of the data collection method, it is a non-experimental descriptive research of survey and case type. the results show that the criteria of integration with the climate and environment, culture and lifestyle, the level of human activities, spatial configuration, boundaries and territories, comprehensiveness and foresight are the factors affecting the functional efficiency of space in architecture are residential, which are ranked according to their importance, and also in the structural-spatial typology of the first pahlavi houses of shiraz, the first options include types of courtyards with four and three sides, the second includes types of the yard with two sides of two opposite fronts and the two sides of l-shaped construction and the third including the types of yard with one side of construction and building in the middle respectively have the highest functional efficiency.