نقش سیاست‌های دولت در عناصر معنوی فرهنگ مالیاتی (مطالعه موردی جامعه شهری کشور ایران)

هدف تحقیق بررسی تغییرات نرخ متوسط مالیات به‌عنوان یکی از ابزارهای سیاست‌های مالی دولت بر رفاه و توزیع مخارج خانوارهای شهری کشور ایران طی دوره 1400-1367 و بررسی آثار آن بر هنجارهای حاکم بر ذهنیت این خانوارها است. انتظار است در صورت اجرای صحیح این سیاست، درآمد و رفاه خانوار شهری بهبودیافته و شهروندان آثار آن را در زندگی مشاهده کنند در غیر این صورت و وجود آثار زیان‌بار، نه‌تنها خانوارهای شهری با این سیاست همراهی نخواهند کرد بلکه به دنبال مقابله و راهکاری برای فرار از آن می‌باشند. به این منظور در این مقاله در ابتدا نرخ متوسط مالیات را به دست می‌آوریم و در مرحله بعد با تکیه‌بر تئوری‌های مربوط به‌اندازه گیری تغییرات رفاهی مصرف‌کنندگان، فرمول تغییرات جبرانی در چارچوب سیستم تقاضای تقریباً ایده‌آل (aids) استخراج و در آخر توزیع مالیات خانوار شهری از رابطه ضریب جینی محاسبه می‌گردد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تغییرات جبرانی در این دوره زمانی مثبت بوده است یعنی افزایش نرخ متوسط مالیات در این دوره موجب کاهش رفاه خانوار شهری شده است. همچنین ضریب جینی محاسبه‌شده نشان از بهبود توزیع مالیات و فقیرتر شدن خانوار شهری دارد، چراکه توزیع بهتر مالیات نشان از بزرگ‌تر شدن جامعه مالیات‌دهنده شهری و از دست دادن گروه‌های کالایی از سبد مصرفی‌ای خانوار می‌باشد. مالیات در بخش خانوار شهری به‌عنوان یک منبع درآمدی دولت موثر بوده اما به‌عنوان یک ابزار جهت افزایش رفاه خانوار به هدف خود نرسیده و فرهنگ‌سازی در این بخش تنها با راهکارهای تبلیغاتی مفید نخواهد بود.