معناپردازی معیوب؛ امتناع مشارکت مردمی در نظام مالیاتی

دریافت مالیات به اشکال سنتی از دوران باستان در ایران رواج داشته است، اما نظام مالیاتی به شکل امروزین آن در جامعه ایرانی پیامد مدرن سازی دولت و جامعه ایران است. بعد از انقلاب مشروطه با تاسیس نهاد قانونگذاری با تصویب اولین قانون مالیات در 1286، دریافت مالیات به تدریج شکل امروزی خود را پیدا کرد. پس از آن دولتهای مختلف با ایجاد تغییرات قانونی و ساختاری کوشیدند با دریافت مالیات، هزینه های مورد نیاز خود را برای اداره امور و پیشبرد جامعه تامین کنند. آنها با وضع قوانین و ایجاد سازمانها و ساختارهای لازم به دریافت مالیات پرداختند و کوشیدند مردم را به سوی مشارکت در نظام مالیاتی و پرداخت مالیات سوق دهند. با گذشت بیش از یک قرن از تاسیس دولت مدرن و شکل گیری نظام مالیاتی مدرن ایران، همچنان نظام مالیاتی کشور با مسئله عدم تمکین مودیان و فرار مالیاتی روبروست. دولتها با ابزارهای تشویقی و تنبیهی مختلف تلاش کرده اند به حل مسئله بپردازند. اما بکارگیری این تلاشها کارسازنبوده و به شکل دادن فرهنگ مشارکت مالیاتی منجر نشده است. پرسش اصلی این است که چه عاملی مانع مشارکت مردمی در نظام مالیاتی است و موجب فرار مالیاتی مودیان می شود؟ در این مقاله تلاش می شود با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود. فرضیه مقاله این است که معناپردازی معیوب از مالیات، آن را به پدیده ای منفی و مذموم در جامعه تبدیل کرده و موجب خودداری مردم از مشارکت در پرداخت مالیات شده است. ساختن نظام مالیاتی مبتنی بر مشارکت مردم بیش و پیش از هرچیز مستلزم نگرش و درک مثبت نسبت به نظام مالیاتی است. چنین نگرشی و درکی می تواند موجب مشارکت در پرداخت مالیات گردد. بررسی ها حاکی است که معناپردازی معیوب از مالیات، آن را به پدیده ای منفی و مذموم در جامعه تبدیل کرده و موجب خودداری مردم از مشارکت در امر پرداخت مالیات شده است. در جهت اصلاح این وضعیت و ایجاد وضعیتی مطلوب، لازم است معناپردازیهای منفی از مالیات اصلاح، و در جهت معنابخشی مثبت به مالیات اقدام گردد.