بررسی اثر اجرای قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده بر نابرابری درآمدی استان های کشور (دوره زمانی 1399-1387)

هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان تاثیرگذاری مالیات بر ارزش افزوده بر توزیع درآمد در کشور است. یکی از دغدغه ‌های سیاست‌گذاران مالیاتی به‌کارگیری نظام مالیات بر ارزش افزوده، با توجه به آثار تنازلی این نوع مالیات است. از آنجا که مالیات بر ارزش افزوده عمدتاً با نرخ یکسان بر عموم کالاها و خدمات صرف نظر از کشش قیمتی و درآمدی تقاضای آ ن‌ ها وضع می‌شود، می‌ تواند موجب انتقال بار مالیاتی به مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات شود. این موضوع با اصول عدالت مالیاتی سازگار نیست و در صورتی که به نحو مناسبی خنثی نشود، می‌ تواند موجبات تعمیق بی‌اعتمادی و شکاف میان عموم مودیان مالیاتی (مصرف‌کنندگان) و دولت را فراهم آورد. نتایج حاصل از برآورد مدل با استفاده از روش اثرات ثابت در داده های تلفیقی در استان های ایران طی سال های اجرای قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده یعنی دوره زمانی1399-1387 نشان می‌ دهد مالیات بر ارزش افزوده تاثیر مثبت و معناداری بر ضریب جینی به عنوان شاخص توزیع درآمد دارد. به عبارت دیگر با افزایش مالیات بر ارزش افزوده، ضریب جینی افزایش یافته و نابرابری بیشتر می ‌شود. با توجه به اثر مستقیم مالیات بر ارزش افزوده بر ضریب جینی، می بایست برای تعیین نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر روی کالاهایی که در کشور مصرف عمومی دارند، متناسب با کشش های قیمتی آن ها اقدام نمود. همچنین این موضوع، لزوم گسترش پایه‌های مالیاتی بر بخش‌های غیرمولد را دوچندان و برداشتن بار اضافی از دوش بخش مولد را الزامی می‌کند.