عقل عملی اخلاقی و ابزاری در حکمت عملی کانت

ارسطو در اندیشه های عملی خود میان فرونسیس عقل عملی اخلاقی و تخنه عقل عملی ابزاری فرق میگذارد . فرونسیس به عنوان حکمتعملی، باید و نبایدهای اخلاقی را بیان میدارد و با مقولات خیر و خوبی و فضیلت و کمال سر و کار دارد . تخنه اما ناظر به مقولات مصلحتو منفعت است. اشعار به این تفکیک را با قدری دشواری در حکمت عملی حکمای اسلامی هم میتوان رصد کرد آنجا که عقل عملی اخلاقیاز عقل عملی تدبیری متمایز میشود و تفکیک حیطه اخلاق از دو بخش تدبیر منزل و سیاست را شاید بتوان دایر مدار همین دوگان در عقلعملی دانست.در اندیشه اخلاقی و حکمت عملی کانت نیز در کنار امر مطلق، فی نفسه و نامشروط به مثابه بنیاد همه دستورات اخلاقی، با امر مشروط کهناظر به مهارت و حزم و دوراندیشی است مواجه هستیم. حزم به روشنی در کانت شان ابزاری دارد چون به معنای انتخاب بهترین ابزار در جهتکسب سعادت است. دوگان دیگر کانتی که در این مسیر روشنگر است، تمایز میان حکمت است که اخلاق بر آن استوار است و عقل که متکفلتدبیر و حزم است. بدین ترتیب در اندیشه کانت دو حوزه عقلی محض که حاصل 'حکمت' است و اخلاق تجربی و عرفی )انسان شناسیتجربی( بر آمده از 'عقل' از هم قابل تشخیص است. در اندیشه کانت تمایز مهم دیگری را بر مبنای انسانشناختی او میتوان استنباط کرد.توضیح آنکه کانت سه نوع استعداد و قابلیت تکنیکی، پراگماتیک و اخلاقی در انسان قائل است و بر این اساس دو نوع عقلانیت اخلاقی ازسویی و عقلانیت ابزاری )ناظر به استعداد تکنیکی و پراگماتیک( تحقق مییابد.مساله مورد نظر در این مقاله تحلیل ابعاد گوناگون عقلانیت اخلاقی و ابزاری و بررسی نقش هر یک از عقل اخلاقی و ابزاری در وصول بهسعادت و نحوه پیوند و تعامل آنها در این مسیر از منظر کانت است. باید دید آیا عقل ابزاری در مسیر کمال اخلاقی احیانا چه نقشی ایفا میکند.رابطه و نسبت امر مطلق و اخلاقی با امر مشروط و ابزاری چیست؟ کانت به چه معنایی امر مشروط را تابع امر مطلق میکند؟