ظرفیت‌ها و کاستی‌های حکمت متعالیه برای بازتولید نظام حکمت عملی

حکمت متعالیه یا فلسفه صدرایی نسبت به سایر مشرب‌های فلسفه و حکمت اسلامی، از توانایی های منحصربفردی برای پاسخ‌گویی به مسائل و پرسش‌های عمیق و بنیادی به ویژه مسائل و گره‌های باز نشده برخوردار است. از طرف دیگر، مبتنی بر فلسفه صدرایی و توصیف و تعلیلی که این فلسفه از هستی ارائه می‌دهد، یک حکمت عملیِ نسبتاً قوی‌تری، در طول حکمت عملی فارابی، سینوی و اشراقی شکل گرفته که از جهت قدرت جامعه‌پردازی، نسبت به حکمت عملی در سایر مشرب‌های فلسفی، از استعداد بالاتری برخوردار است. با همه این‌ها، حکمت عملیِ ناشی از هستی‌شناسی صدرایی در جهت خلق یک جامعه مدنیِ عقلانی- اسلامی، با کمبودها و کاستی‌های متعددی از جمله از حیث واقع‌گرایی و میزان بکارگیری عقل ابزاری و دانش روبروست. مقاله حاضر با بررسی انتقادی ظرفیت‌ها و کاستی‌های حکمت متعالیه برای بازتولید نظام حکمت عملی در ساحت تمدن‌سازی، در تلاش است مبتنی بر فلسفه سیاسی معاصر و از طریق ترسیم شاخص‌های اصلی کارآمدی حکمت عملی تمدن‌ساز، با رویکرد اشتراوسی، ظرفیت‌ها و کاستی‌های حکمت متعالیه را مورد بررسی قرار داده و ایده تازه‌ای را برای بازتولید نظام حکمت عملی تحت عنوان عقلانیت عملیِ اسلامی ارائه کند. این عقلانیت جدید قادر است با تکیه بر بنیادهای حکمت صدرایی و با بهره‌گیری نظام‌مند از همه ظرفیت‌های عقل در دو ساحت نظری و عملی و همچنین دانش، اعم از تجربی و تفسیری، امکان جدیدی را برای پیشرفت در اختیار جامعه اسلامی معاصر قرار دهد.