کارایی مدل hec-ras و gis در پهنه بندی سیلاب رودخانه دز (محدوده مطالعاتی : بازه سد تنظیمی تا روستاهای زاویه دزفول)

امروزه تهیه نقشه های پهنه بندی سیلاب یکی از اطلاعات پایه و مهم در مطالعات طرح های عمرانی در دنیا محسوب می شود و قبل از هر گونه سرمایه گذاری و اجرای طرح های توسعه، بررسی آن در دستور کار سازمان های ذی ربط قرار دارد. هدف از این مقاله بکارگیری سامانه ی اطلاعات جغرافیایی درجهت شناسایی پهنه های سیل خیز و مخاطره آمیز رودخانه دز واقع در شهرستان دزفول از حدفاصل سد تنظیمی تا روستاهای زاویه می باشد و هدف اصلی، شناسایی سکونتگاه ها و مناطق در معرض خطر وقوع سیلاب می باشد. بدین ترتیب که حریم بستر رودخانه دز و پهنه بندی سیل در دوره بازگشت 25 ساله با استفاده از نرم افزارهای hec-ras،arcgis و برنامه جانبی hec-georas تعیین شد. نتایج نشان داد که به ازای دوره بازگشت 25 ساله، 1430 کیلومترمربع از اراضی زیر پوشش سیل قرار می گیرد که این مقدار خارج از حریم رودخانه است و با احتساب مساحت حریم رودخانه 4318 کیلومترمربع در معرض سیلاب می باشند. چون در برخی نقاط اراضی مسکونی، زراعی، تفریحی و پارک ها در حریم رودخانه قرار دارند. باتوجه به وجود مناطق مسکونی و کاربری های تفرجگاهی در حاشیه رودخانه لازم است در قسمت هایی که آسیب پذیری بیشتری پیش بینی می شود، برای عملیات کنترل سیلاب و سیستم های هشدار دهندۀ سیل اقدام گردد و به منظور رفع تصرف های غیرقانونی که در بستر و حریم رودخانه دز صورت گرفته است، اقدام لازم به عمل آید. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه در قسمت متراکم شهری قرار گرفته است، با کنترل و مهار سیل در حوضه های آبخیز بالادست با انجام عملیات آبخیزداری، مهندسی سازی ساخت و سازهای شهری و عدم توسعه آن در داخل حریم مسیر آبراهه ها و شناسایی مناطق پرخطر و ارائه راهکارهای سازه ای و غیرسازه ای در حد امکان از خطر بروز سیل در این منطقه کاسته شود.