اصلاح رفتار پرخاشگری در یک دانش‌آموز کم‌توان ذهنی: یک مطالعه اقدام پژوهشی

پژوهش حاضر با هدف اصلاح رفتار پرخاشگری یکی از دانش آموزان کم‌توان‌ذهنی پایه پنجم دبستان در سال تحصیلی 1401-1400 در شهر اصفهان انجام شد. روش پژوهش از نوع اقدام‌پژوهی و ابزار آن، پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992) بود که توسط والدین تکمیل شد. جهت گردآوری داده‌ها، از روش مشاهده و مصاحبه با کارکنان دبستان و والدین استفاده شد. رفتارهای پرخاشگرانه دانش‌آموز در موقعیتهای متفاوت، مورد بررسی دقیق قرارگرفت. همچنین جهت تعیین میزان تغییرات رفتاری دانش‌آموز به‌صورت گام به‌گام، جدول ثبت‌رفتار به‌کار گرفته شد. داده‌ها بر اساس روش کدگذاری براون و کلارک (2006) تحلیل شد. یافته‌های کیفی شامل خلق تحریک‌پذیر-تکانشی، عدم مشارکت در فعالیت‌های گروهی، کج‌خلقی درارتباطات، حمله‌ فیزیکی، پرخاشگری کلامی، قشقرق و تقصیر را به‌گردن دیگران انداختن، سرپیچی از قوانین خانواده، جدال با اعضای خانواده و عدم پذیرش اقتدار والدین بود. برنامه اصلاحی و آموزشی ویژه این دانش‌آموز بر اساس پیشینه و نظرات متخصصین حوزه روان‌شناسی کودکان استثنایی تدوین شد که شامل مولفه‌هایی نظیر اهمیت نقش الگویی والدین، واکنش مثبت، شناسایی هیجانات، پیامدهای رفتاری واضح، تعمیم اطلاعات آموخته شده، چالش فکری، حل مسئله، احساس ارزشمندی، مهارت‌های ارتباطی و شیوه‌های اصلاح رفتار بود. نتایج این پژوهش نشان‌داد آموزش مبتنی بر برنامه آموزشی اصلاح رفتار بر کاهش پرخاشگری این دانش‌آموز تاثیر چشمگیری داشته است. بنابراین می توان گفت مواردی همچون حمایت از رفتارهای مثبت کودکان، آگاه‌سازی والدین و سایر کارکنان مدرسه در خصوص رفتار پرخاشگرانه دانش‌آموزان و اصلاح شیوههای برخورد با مسئله، موجب کاهش مشکلات رفتاری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و بهبود تعاملات والدین و معلمان با این گروه از کودکان می‌شود.