تعیین سمت قبله و تشخیص ظهر حقیقی مدینۀ منوّره به اعجاز رسول الله (صّلی الله علیه وآله)

یکی از ویژگی های آثار قلمی حضرت علامۀ ذوالفنون آیت الله حسنزاده آملی (رضوان الله علیه) در شعب علوم اسلامی این بوده است که علاوه بر نگارش کتب و رسائل متعدد، گاه با نگاهی نوآورانه موضوعاتی خاص را در علوم مختلف برجسته مینمودند و با تبیین دقیق و شرح و بسط موضوع، اهمیت آن را در قالب مقاله یا نکته ای گوشزد میکردند. یکی از موضوعاتی که آن عالم ربانی در حوزۀ هیئت و نجوم بدان پرداختند و در چند اثر از آثار شریفشان به جنبه های مختلف آن اشاره فرموند، تعیین سمت قبله و تشخیص ظهر حقیقی مدینۀ من ّوره به اعجاز رسول الله (ص ّلی الله علیه وآله) بوده است؛ چنانکه رساله ای نیز با این عنوان به رشتۀ تحریر در آوردند. حضرت علامه (ق ّدس س ّره) در ابتدای رسالۀ یادشده، به بیان اجمالى معجزات سفراى الهى که به دو قسم قولى و فعلى منقسمند، پرداخته و سپس قرآن کریم را به عنوان سرسلسلۀ معجزات قولى پیغمبر خاتم (ص ّلی الله علیه و آله) که براى همیشه باقى و برقرار است، معرفى مى نمایند، آنگاه به ذکر تنها معجزۀ فعلى باقى آن جناب که همان تعیین قبلۀ مدینه است، اشاره مىکنند. سپس، براى روشن شدن عظمت فعل رسول الله (ص ّلی الله علیه و آله) و آشکار ساختن چگونگى اعجاز آن، نکات و دقایقى را که تعیین سمت قبله بر آنها مبتنى است – مانند: تعیین طول و عرض مکۀ مکرمه و طرق تحصیل دو قوس طول و عرض بلد مفروض و ... – بیان کرده و خاطرنشان مى سازند که جناب رسول الله (ص ّلی الله علیه و آله) بدون اعمال آلات نجومى و قواعد هیوى و یا در دست داشتن زیج و دیگر منابع، طول و عرض جغرافیایى سمت قبلۀ مدینه را در غایت دقت و استوا تعیین فرمود و به سوى کعبه ایستاد و فرمود: محرابى على المیزاب. همچنین در قسمت پایانى رساله، به یکى دیگر از معجزات فعلى آن جناب که تعیین ظهر حقیقى است، اشاره شده است.

determining the direction of the qibla and recognizing the true noon of madinah al-munwarah by the miracle of the messenger of allah from the perspective of allameh

19