نقش علمای دینی در شکل گیری نظام مشروطه، تبیین و بررسی دیدگاههای میرزا علی آقا ثقةالاسلام و تاثیر آن در دوران مشروطه

اندیشه های سیاسی – اجتماعی ثقة الاسلام بر اصولی مبتنی است که در زندگی علمی و اجتماعی او بی پرده و صریح مطرح شده است. او آن چه را که در رسائل و نامه هایش نگاشته، در عمل اجتماعی اش به شدت به آنها وفادار مانده است. همین امر، زندگی سیاسی – اجتماعی او را از هر گونه ابهام و داوری نادرست مصون ساخته است. از مطالعه رسائل و آثار قلمی با تاکید بر رساله لالان، می توان به چند اصل مهم سیاسی – اجتماعی دست یافت که گاه خود به برخی از آنها به عنوان اصول مسلک سیاسی تصریح کرده است. در این پژوهش در ابتدا به خلاصه ای از زندگی و حیات ثقة الاسلام اشاره می کنیم؛ سپس با ذکر مبانی این متفکر به ذکر اندیشه های سیاسی – اجتماعی وی خواهیم پرداخت. بر پایه آثار ثقة الاسلام، می توان چارچوب نظری وی را که بر اساس آن اندیشه های خود را بیان داشته است، ترسیم کرد; به عبارت دیگر، ثقة الاسلام دارای اندیشه ای محوری است که سایر اندیشه ها و تعامل هایی که با جامعه زمان خویش داشته، بر پایه آن شکل گرفته است. این چارچوب را می توان نظریه 'استقلال وطن، محصول تعاضد فرهنگ و مرزهای سیاسی ' نامید. اگر مباحثی را که از این پس به صورت اصول اندیشه ای سیاسی - اجتماعی ثقة الاسلام مطرح خواهد شد، ملاحظه کنیم، این محور اساسی را خواهیم یافت.