جایگاه مقبولیت قانون در اندیشه ثقة‌الاسلام تبریزی

نهضت مشروطه را می‌توان سرآغاز ورود مفاهیم جدید حقوق عمومی به کشور دانست. در عصر مشروطه مباحث حاکمیت قانون، تفکیک قوا، تحدید قدرت سلطنت و سایر مفاهیم اساسی مورد توجه قرار گرفت. با تاسیس مجلس قانون‌گذاری در ایران و طرح مباحث مربوط به قانون و کیفیت قانون‌گذاری سه رویکرد در برابر آن به وجود آمد. برخی در مقابل آن صف‌آرایی کرده و با وجود قوانین شریعت تصویب قانون را مغایر اسلام و شریعت پنداشتند. گروه دیگر با توجه به مهد قانون، یعنی غرب، قانون را بی‌نیاز از توجه به شریعت و اسلام برشمردند. گروه سوم از علما و روحانیون بر ابتنای قوانین به شرع و اسلام گرایش داشته و مشروطه مشروعه را آمال خویش قرار دادند. اما در این میان کمتر کسی «مقبولیت قانون» را که توسط ثقه‌الاسلام تبریزی مطرح شد، مورد توجه قرار داد. در این مطالعه سعی بر آن بوده است تا به روش کتابخانه‌ای با بررسی توصیفی و تحلیلی آثار و نظرات ثقه‌الاسلام تبریزی به این پرسش پاسخ داده شود که مقبولیت عمومی قانون در اندیشه وی از چه جایگاهی برخوردار است و در صورت تعارض مقبولیت و مشروعیت ملاک عمل چه خواهد بود. بر این اساس می‌توان بیان کرد که وی با این که به ابتنای قوانین به شرع و قوانین اسلام معتقد بوده ولی مقبولیت عمومی نیز در اندیشه وی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.