اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی، استراتژی تضمین و ارتقای کیفیت در دانشگاه های علوم‌پزشکی کشور

در دوران بروز همه گیری کووید 19 استفاده از آموزش مجازی به سرعت افزایش یافت و به دنبال آن مراکز آموزش مجازی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برای تامین زیرساخت‌های مورد نیاز و ارائه امکانات آموزشی به اعضای هیات علمی و دانشجویان و هدایت آنها برای ارائه اثربخش این آموزش‌ها تاسیس شد. به منظور استانداردسازی و ارتقای کیفیت برنامه‌های آموزش مجازی و ارزشیابی مراکز آموزش مجازی ساختار اعتباربخشی به سفارش معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1395 در دانشگاه علوم پزشکی مجازی طراحی و مستقر شد. اعتباربخشی یکی از الگوهای ارزشیابی است که با ارائه استانداردهای رسمی و بررسی وضعیت تحقق آنها در مراکز مورد بررسی موجب حفظ و ارتقای کیفیت عملکرد آنها می‌شود. مراحل این اعتباربخشی که عمدتا از نوع اعتباربخشی موسسه‌ای بود به طور خلاصه شامل استقرار ساختار اعتباربخشی، تدوین و اعلام استانداردهای اعتباربخشی، انجام ارزیابی درونی مبتنی بر استانداردها، بازدید و جمع‌آوری اطلاعات از مراکز، ارائه گزارش به کمیته تخصصی تصمیم گیرنده، تصمیم گیری نهایی و صدور حکم و تنفیذ احکام در شورای عالی آموزش مجازی به عنوان عالی‌ترین مرجع ذی‌صلاح و نهایتا ابلاغ تصمیم نهایی به مراکز می‌باشد. مجموعه استانداردها که با بررسی نظام مند متون علمی و انجام یک دلفی کشوری نهایی شد شامل 4 حیطه و 19 استاندارد است: 1) حیطه حاکمیت شامل 5 استاندارد تعیین اهداف و رسالت، مدیر، اعضای هیات علمی، نیروی انسانی و ساختار و گردش مالی، 2) حیطه زیر ساخت شامل 6 استاندارد سامانه‌ها، وب سایت، سخت افزارها، شبکه، فضای فیزیکی و تولید محتوا و استودیوی ضبط صدا و تصویر، 3) حیطه فرآیند آموزشی شامل 5 استاندارد رعایت اصول آموزشی، تولید محتواهای الکترونیکی، به روزرسانی محتواهای الکترونیکی، ارزشیابی و حمایت از کاربران و 4) حیطه مشاوره و حمایت شامل 3 استاندارد توانمندسازی اعضای هیات علمی، مشاوره آموزش مجازی و رعایت حق مالکیت معنوی. از سایر اقداماتی که در این راستا انجام شد می‌توان به تدوین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های کشوری و تصویب آنها در شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، طراحی پرسشنامه جمع‌آوری اطلاعات و چک لیست استانداردها، راه‌اندازی سامانه الکترونیکی جمع‌آوری اطلاعات اعتباربخشی، انجام ارزیابی درونی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، بازدید از دانشگاه‌های متقاضی، تشکیل کمیته تخصصی کشوری اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی اشاره کرد. احکام اعتباربخشی شامل سه نوع مجوز قطعی، مجوز مشروط و عدم صدور مجوز است. تاکنون پانزده دانشگاه علوم پزشکی موفق به کسب اعتبار قطعی از این ساختار شده‌اند و سایر دانشگاه‌ها نیز از آن به عنوان نقشه راه برای توسعه آموزش مجازی استفاده می‌کنند. در این مقاله روند طراحی و تدوین استانداردهای اعتباربخشی در مراکز آموزش مجازی معرفی شده است.