پیشگیری کیفری و اجتماعی از رفتارهای خرافه گرایانه

توسعه‌ی بی‌رویه‌ی قلمرو حقوق کیفری و تقدم پیشگیری کیفری بر غیر کیفری می‌تواند در بردارندِ ی زیان‌های گزافی چون تحمیل هزینه‌های سنگین، از بین رفتن قبح جرم و مجازات، برچسب‌زنی، و طرد بزهکار از زندگی در اجتماع باشد بر همین اساس برای مقابله با پدیده خرافه گرایی ، قرآن کریم درآیات مختلف توسل به اقدامات پیشگیرانه را مقدم بر کیفر دهی قرار می‌دهد و از ابتدا به تشریح علل خرافه گرایی پرداخته و سپس با ذکر برخی از مصادیق مهم آن ، به ارایه راهکارهای مبارزه با آن می‌پردازد به‌گونه‌ای که هدف اصلی پیامبر(ص) را رها کردن مردم از غل و زنجیر خرافات و اوهام معرفی می‌کند.در بیش از صد آیه مردم را به تعقل و تدبر دعوت می‌کند. از میان مدل‌های پیشگیری، مدل اجتماعی قادر است نقش اساسی در جلوگیری و کاستن از حجم خرافه گرایی ایفا کند و در این رهگذر سیاست‌گذاران و مجریان بایستی راهبردهای حذف بی‌سوادی، ترویج تدبر و عقل‌گرایی، خنثی‌سازی عوامل اجتماعی جرم‌زا ، تسهیل شرایط ازدواج، ایجاد اشتغال و رفع بیکاری، شفافیت اقتصادی و پیش‌بینی پذیر نمودن آینده اقتصادی ، ساخت برنامه با محتوای غیر خرافی، کنترل درگاه‌های پخش‌کننده خرافات، درونی سازی اعتقادات دینی ، تربیت مبلغان و عالمانی دینی مدقق، روی بیاورند. علاوه بر اقدامات غیر سرکوبگر، نفس وجود مجازات در قانون و جرم‌انگاری برخی رفتارهای خرافی هم از طریق ارعاب عمومی مجرمان بالقوه، در عمل به جلوگیری از وقوع جرم می‌انجامد. منتهی در سیاست جنایی ما به دلیل عدم انسجام در مقابله کیفری با خرافات ، نمی‌توان امید چندانی به پیشگیری کیفری داشت زیرا سیاست کیفری ایران پرهیز از جرم‌انگاری خرافه گری به‌عنوان جرم عام و مستقل است بااین‌حال در قوانین کیفری پاره‌ای از مصادیق که با عناوین مجرمانه‌ای چون تحصیل نامشروع مال، کلاهبرداری ،ارتداد، سحر و انطباق دارد وصف مجرمانه یافته‌اند. در این میان اصل قانونی بودن و زمینه‌های اجتماعی خرافه گری و از همه مهم‌تر فقدان اجماع بر مفهوم یکسان از خرافات ، باعث شده است قانون‌گذار از جرم‌انگاری خرافه گرایی خودداری ورزند. مقاله حاضر با روش ، تحلیلی توصیفی به بررسی پیشگیری اجتماعی از جرایم مرتبط با خرافه گرایی می پردازد.